Focus kan je helpen om goed met je beperkte tijd om te gaan, om te kiezen voor wat jij echt belangrijk vindt en te elimineren wat er niet toe doet. Maar ondanks dat we weten dat focus goed is, lukt het vaak niet om ook echt te focussen. Er zijn afleidingen, emoties en obstakels die het onmogelijk maken om gerichte aandacht te geven.
Focus betekent een gerichte aandacht op een specifiek punt. Het is wat je doet, met aandacht doen en dat gaat verder dan intens nadenken. Wanneer je keuzes maakt in het leven, heb je ook een bepaalde mate van focus nodig.
Stel je wilt minder afval in huis? Dan zul je met focus je boodschappen moeten doen. Of ben je helemaal klaar met de stress die je ervaart? Dan zul je met focus moeten kiezen en met aandacht ja of nee zeggen tegen dingen. Of wil je een nieuwe baan? Dan zul je moeten focussen op je ontwikkeling, leerproces en het zoeken naar een nieuwe baan.
Focus is nodig om verder te komen. Maar je kunt je niet op alles tegelijkertijd focussen. Focus zorgt automatisch voor het richten op minder in plaats van meer.
In onze zoektocht naar een leven met minder is focus dan ook essentieel.
Maar hoe krijg je die focus? En als we dat eenmaal hebben, hoe kunnen we onze focus dan behouden en zelfs vergroten?
Over een zaklamp en onze verdeelde aandacht
In plaats van gefocust is onze aandacht vaak verdeeld. Ons werk krijgt nooit de volle aandacht. Net als ons gezin of onze hobbies. Maar ook onze levensstijl en gewoon “dit moment” niet.
In veel gevallen gaan we met een diffuse zaklamp door het leven. We schijnen op een heleboel dingen een beetje, maar niets krijgt echte, volwaardige aandacht.
Hoe mooi zou het zijn als we ons wel konden focussen? Om in plaats van een brede zaklamp een gebundelde lichtstraal te hebben. Die zo sterk is dat het kilometers ver kan schijnen en zelfs door staal kan snijden. Een laserstraal die dwars door alle ruis, afleidingen en obstakels heen snijdt om te blijven zien wat echt belangrijk is en daarvoor te blijven kiezen.
De volgende inzichten kunnen je helpen om een LASERscherpe focus te krijgen en te behouden:
- Lust en leed waarnemen
- Actief wilskracht trainen
- Soeverein denken
- Elke dag plannen en visualiseren
- Rust integreren
1. Lust en leed waarnemen
Focus betekent dat we onze gedachten en handelingen sturen. Hoewel ons gedrag complex is komt veel ervan terug op twee kernmotieven: ontwijken van pijn en zoeken naar genot.
Focus vraagt energie van je hersenen en spreekt zelfs pijncentra in je hoofd aan. Dat kan ons ervan weerhouden om belangrijke taken uit te voeren.
Onze hersenen zijn zuinig met energie en mentale inspanning wordt dan ook niet gewaardeerd. In plaats daarvan zoeken je hersenen naar de makkelijke weg. Ontspanning en genot.
Die makkelijke weg is de vijand van focus.
Stel je zit in een veranderproces en bent bijvoorbeeld op zoek naar een nieuwe baan, naar een andere leefstijl of wilt anders omgaan met stress in je leven. En je hebt hiervoor acties afgesproken om te doen, maar dit stagneert.
Het ontwijken van pijn zorgt ervoor dat we ‘s avonds liever op de bank hangen met een zak chips, dan een intensieve work-out doen. Dat we liever onze e-mail checken, dan een ingewikkeld verslag doorlezen.
Ontwijk ik pijn of zoek ik genot?
Stel jezelf eens bewust de vraag ontwijk ik pijn of zoek ik genot? Dit kun je meerdere keren en bij verschillende activiteiten te doen. Het gaat hierbij niet om een oordeel over je motief, maar over het bewustworden ervan. Dit inzicht kan je vervolgens helpen om te focussen omdat je beter weet wat je ervan weerhoudt.
Met wat je nu doet, ontwijk je pijn?
Met wat je nu doet, zoek je genot?
2. Actief wilskracht trainen
Er is altijd wel iets dat ons afleidt. Verkeer, onze telefoon, de televisie, social media. Er is altijd ruis.
Om de lens van onze laser scherp te houden hebben we wilskracht nodig. Die bundelt onze energie zodat we op onze taak gefocust blijven.
Wilskracht is niet oneindig, maar kun je gelukkig wel trainen.
Een manier om dit te doen is steeds een klein beetje mentale “pijn” op te zoeken.
Dit kun je bijvoorbeeld doen door jezelf te beloven dat je pas na 8 uur de tv aanzet, door 10 minuten eerder je bed uit te gaan of nog 100 meter verder te rennen. Maar ook door in de ochtend je huishouden doen te doen, zodat je ‘s middags en ‘s avonds echt vrij hebt op je vrije dag.
Oefen wilskracht zoals je spieren traint en na verloop van tijd wordt je mentaal sterker. Zo kun je jouw focus langer vasthouden.
Mentale marathon
Als je aan de slag gaat met het trainen van je wilskracht, begin dan klein. Wat ik vaak zie is dat mensen in één dag willen veranderen. Nooit meer roken, nooit meer slecht eten of ineens een ochtendmens worden. Dat is de vergelijkbaar met ongetraind een marathon lopen.
Als sporter weet ik dat dat bijna onmogelijk is.
Een marathon vraagt training, doorzettingsvermogen en voorbereiding. Hard werken, maar dan in kleine stapjes. Je rent elke week, jaar in jaar uit, sprokkelt je kilometers en bouwt steeds een beetje verder uit. Na genoeg klappen en stoten, pijn en verbijtingen ben je klaar voor de marathon.
Dat betekent actief je wilskracht trainen, elke dag opnieuw!
3. Soeverein denken
In de zestiende eeuw introduceerde de politiek filosoof Jean Bodin het begrip soevereiniteit. Bodin doorzag dat er een sterk gezag nodig was om rust en vrede terug te brengen in een verdeeld Frankrijk en was van mening dat de absolute en eeuwige kracht van een staat de rust zou doen wederkeren.
Maar Bodin’s lessen gaan verder dan dat. Want ook wij hebben een sterk gezag nodig om innerlijke verdeeldheid de baas te zijn. Hierbij hebben we het dan natuurlijk niet over een extern, maar over een intern gezag.
Gedachten, gevoelens en acties op één lijn
We moeten soeverein zijn, wat zoveel wil zeggen als dat er één heerser is. Wanneer onze gedachten iets anders willen dan onze gevoelens, en onze acties weer iets anders, dan zijn we niet soeverein, maar zijn er drie machthebbers. Soeverein wil dus zoveel zeggen als je gedachten, gevoelens en acties op één lijn zetten. Zodat er niet één de andere overheerst.
- Als je acties onderneemt om gezond te eten, maar hier niet werkelijk in gelooft en er ook geen goed gevoel bij hebt, dan ben je niet soeverein.
- Als je de intentie hebt om een nieuwe baan te zoeken, maar je neemt niet de tijd om een nieuwe baan te zoeken, of je gelooft niet dat er iets bij je past, dan ben je niet soeverein.
- Als je ervan overtuigd bent dat sporten je gaat helpen, maar je trekt nooit je sportkleding aan, dan ben je niet soeverein.
- En als je besluit om zorgvuldig met je kostbare tijd om te gaan en vervolgens je hele agenda vol plant en nooit nee zegt, dan ben je opnieuw niet soeverein.
Soeverein zijn in wat je doet, wilt en denkt is niet makkelijk maar wel belangrijk. Het helpt je om een helder kompas te hebben en focus in wat je doet te behouden.
4. Elke dag plannen en visualiseren
Topsporters zijn in staat om lange tijd pijn te verduren omdat ze de training al vaak hebben gedaan en omdat ze in staat zijn om de doelen en obstakels te visualiseren. Deze mentale trukendoos is niet alleen aan topsporters gegeven, maar is ook voor ons toepasbaar.
Visualisatie is het inbeelden van activiteiten, taken of handelingen en de benodigde stappen mentaal alvast te doorlopen. Zo ben je beter voorbereid op wat er werkelijk gaat gebeuren. Door je voor te stellen hoe je wilt handelen, wordt het eenvoudiger om ook werkelijk zo te handelen.
Plan je doelen door te zeggen ik ga X doen op tijdstip Y
Stel jezelf de vraag: hoe ga ik dit oefenen of bereiken? Visualiseer wat er voor nodig is om dit doel te halen EN wat mogelijke obstakels zijn die in je weg komen te staan.
Weerhoudt een moe gevoel aan het einde van je dag je ervan om te gaan sporten? Of heb je een collega die altijd vragen stelt als je midden in een focussessie zit? Op welk tijdstip verlang je het meeste naar een zak chips en hoe wil je deze pijn/plezier-prikkel omzeilen?
Maar ook bij grotere vraagstukken is visualisatie en planning een waardevol gereedschap. Zo kun je bij het zoeken naar een nieuwe baan obstakels verwachten. Afwijzing van een sollicitatiebrief, een aanbod met minder salaris of een cultuur die niet bij jouw persoonlijkheid past. En ook bij het kiezen van een(vervolg)studie is het goed om je te realiseren hoe je met bepaalde tegenslagen omgaat, bijvoorbeeld als het je meer tijd, geld of energie kost en je minder tijd met je gezin door kunt doorbrengen.
Tot slot. Evalueer. Hoe weet je dat het goed ging? Wat ging er mis? En hoe kun je dit een volgende keer verbeteren?
5. Rust integreren
Ook een laser kan niet oneindig branden. Vroeg of laat moet de lens een keer schoongemaakt worden en is het tijd om op te laden.
Maak rust daarom een integraal onderdeel van je leven. Neem tijd om te ontspannen en zoek rust en stilte op.
Dit helpt je:
- Om te reflecteren op je pijn/plezier-prikkels
- Om te rusten van actieve wilskracht training
- Om je gedachten, gevoelens en acties op één lijn te krijgen
- Om te kunnen visualiseren en plannen.
Zo kun je een lange tijd met focus leven, zonder dat je opgebrand raakt.