Onze gedachten vormen onze bestemming, dat is de boodschap van de Chinese filosoof Lao Tse. Woorden spelen daarin een cruciale rol: ze helpen ons te visualiseren wat we willen bereiken en ze vertalen onze behoeftes, gevoelens en overtuigingen naar acties en daden om daar te komen.
Let op je gedachten, ze worden woorden
Let op je woorden, ze worden daden
Let op je daden, ze worden gewoonten
Let op je gewoonten, ze worden karakter
Let op je karakter, het wordt je bestemming
– Lao Tse
In grote mate zijn (of worden) we onze woorden. Maar wat doe je als je gevoelens, behoeftes of levenslessen wilt omschrijven waar we in onze taal geen woorden voor hebben? Simpel; dan leen je ze uit een andere taal.
Vandaag kijken we naar 3 Japanse woorden die ons kunnen helpen om gelukkig(er) te leven. Drie principes waarvoor in het Nederlands geen woordelijke vertaling is: ikigai, shoshin en wabi sabi.
1. Ikigai – Een reden om op te staan
Our ikigai is hidden deep inside each of us, and finding it requires a patient search.
Van alle drie de woorden is Ikigai misschien wel de meest bekende. Het betekent zoiets als: de blijdschap van altijd bezig zijn.[1]
Ikigai betekent dat je een reden hebt om op te staan. Het is een mix van waar je goed in bent, waar je van houdt, waar je voor betaald kunt worden en wat de wereld nodig heeft.
Volgens de Japanners heeft iedereen een Ikigai – wat een Franse filosoof een raison d’être – een reden om te zijn – noemt.[2] Het omvat je beroep, je passie, je missie en je roeping. Sommige mensen hebben hun ikigai al gevonden, terwijl anderen nog steeds zoeken, of het met zich meedragen en onbewust uitoefenen.
Hoe maakt Ikigai ons gelukkig(er)?
Wie vanuit zijn Ikigai leeft, heeft altijd een reden om op te staan en kan steeds met nieuwe energie dingen doen die hem of haar voldoening en betekenis geven.
We hebben allemaal een uniek bijdrage te leveren. Iets waar we blij van worden, waar we goed in zijn, waar we van kunnen rondkomen en waarin we waardevol zijn voor onze omgeving.
Ikigai omschrijft wat je in het leven zoekt; activiteiten waaruit je voldoening haalt en die bij jou passen. Maakt dat je niet blij?
Hoe ik Ikigai toepas
In 2020 heb ik aan de hand van een cursus en boek: finding your why, van Simon Sinek, mijn reden om ‘s ochtends uit bed te komen gevonden:
Nieuwe dingen ontdekken en mijn ervaring delen, zodat anderen dingen doen die ze zelf nog niet bedacht hadden.
Deze woorden werken als een filter. Ze helpen me om activiteiten te doen waaruit ik voldoening haal: schrijven op deze website, meedenken met (werk)projecten en vrienden bemoedigen met een goed gesprek.
Ikigai geeft een visie op een leven waarin ik (nog meer) mijn unieke bijdrage kan leveren aan familie, vrienden en mijn directe omgeving. Dat wil ik doen tot de laatste dag van mijn leven. Dat is dan ook de reden dat ik nooit met pensioen wil. Ik wil bezig blijven. Want, zoals het Japanse spreekwoord luidt, ‘Alleen wie bezig blijft wil honderd worden.’
2. Shoshin – de beginnersgeest
It is impossible to learn that which one thinks one already knows. –
Epictetus
Shoshin betekent zoiets als beginnersgeest en staat voor het hebben van een open, leergierige houding zonder vooroordelen. Ook wanneer je al een expert bent in een onderwerp.[3]
Het is makkelijk om een open houding te hebben als je een beginner bent. Dat gaat bijna vanzelf omdat je nog weinig weet. Maar naarmate onze kennis toeneemt over een onderwerp, persoon of situatie, wordt het steeds moeilijker om open en nieuwsgierig te zijn.
We verwerpen wat in onze ogen onbelangrijk is en zoeken alleen nog naar informatie die onze denkwereld bevestigd:
- We vullen in hoe iemand zich voelt (ook al hebben we geen idee wat hem of haar echt beweegt).
- We pakken het project aan zoals we vijf jaar geleden deden (ook al kan het met nieuwe technieken twee keer sneller).
- We accepteren de nieuwe situatie niet (ook al is de wereld zoals die vandaag is een feit).
Hoe maakt Shoshin ons gelukkig(er)?
Shoshin leert ons dat niets ooit exact hetzelfde is. Wie vanuit die gedachte leeft kan een leven lang leren, van situaties en personen, over de wereld en zichzelf. Dat maakt je op veel manieren een gelukkiger mens en helpt je om:
- Open te luisteren naar bekenden
- Aardig te zijn tegen vreemden
- Nieuwe te dingen leren
- Plezier te vinden in herhaling
- De wereld te zien zoals hij is
- Te leven in het moment
Ook al weet je nog zoveel over een onderwerp, heb je een situatie al honderd keer meegemaakt en ken je een persoon door en door, dan nog is het goed om met een open houding te hebben en te luisteren naar wat in deze situatie nieuw of uniek is.
Hoe ik Shoshin toepas
Van alle drie de principes pas ik de beginnersgeest het meeste toe. Maar het is ook degene waar ik het meeste moeite mee heb.
Ik mag graag nieuwe dingen leren over vanalles en nog wat. Situaties in de wereld, trailrunning, hoe mijn hersenen werken. Teveel om op te noemen.
Shoshin helpt me om in die thema’s te duiken zonder schaamte omdat ik het nog niet weet. Die open houding helpt me ook om zoveel mogelijk zonder vooroordeel naar anderen te luisteren.
Verder helpt die beginners instelling mij om gemotiveerd en gedisciplineerd te blijven ook als ik iedere keer opnieuw hetzelfde rondje ga hardlopen. En ook als ik ‘s ochtends met Evelien wandel door het park kan ik met een beginners oog steeds nieuwe dingen zien.
3. Wabi Sabi – schoonheid in imperfectie
Time is kind to things, but unkind to man.
Wabi Sabi is een beschrijving van Japanse esthetiek, waarin vergankelijkheid en imperfectie centraal staan.[4] Maar een krachtigere omschrijving van Wabi Sabi is schoonheid vinden in imperfectie.[5]
Wabi Sabi zien we bijvoorbeeld in de Japanse kunstvorm Kintsugi. Als we in Nederland een bord stuk laten vallen, gooien we het weg. Maar in Japan komt de gouden lijm tevoorschijn en plakken ze het bord weer in elkaar. De scheuren, barstjes en imperfecties symboliseren én benadrukken het leven van het voorwerp.
Wie goed kijkt ziet Wabi Sabi overal. De omgevallen boom overgroeid met prachtige bloemen; de nieuwe knoop aan je oude winterjas; en de kieren in je houten tafel. De sporen die zijn achtergelaten door de tijd, het weer en door liefdevol gebruik, vertellen het unieke verhaal van ieder voorwerp.
Als we die imperfecties omarmen en de spullen niet zomaar weggooien, dan helpt Wabi Sabi ons ook om minder te verspillen en minder te kopen. De schoonheid van imperfectie helpt ons dan ook bij ontspullen. Maar de lessen gaan verder dan dat.
Hoe maakt Wabi Sabi ons gelukkig(er)?
Hoewel Wabi Sabi oorspronkelijk vooral betrekking heeft op de fysieke wereld, zit er een diepere laag in verborgen. Ons hele leven is namelijk Wabi Sabi.
We zijn allemaal uniek en hebben ons eigen verhaal. En we zijn allemaal imperfect, vergankelijk en incompleet. En toch verspillen we zo veel tijd, energie en geld op zoek naar het perfecte. Zoveel energie om het te maken zoals het was. Terwijl het klokje genadeloos doortikt.
Alles is vergankelijk. Het beste en mooiste wat we kunnen doen is dat te omarmen en genieten van de reis. Van ons unieke verhaal. En hoe ons lichaam (en ons karakter) dat vertelt; het litteken op mijn achterhoofd omdat ik met mijn broers aan het stoeien was. Het litteken toen ik op mijn knie viel tijdens het tafeltennissen met mijn moeder en mijn blauwe teennagels van kilometers door de bergen rennen.
Wie de schoonheid van imperfectie kan vinden maakt zich geen zorgen om wat was of wat komt, maar kan genieten van de reis.
Dus creëer, heb lief, geniet. Want we hebben alleen het nu.
The world breaks everyone and afterward many are strong at the broken places. But those that will not break it kills.
Ernest Hemmingway
Hoe ik Wabi Sabi toepas
Uiteindelijk is niets perfect: spullen niet, situaties niet en mensen niet. Wabi Sabi leert mij dat zelfs dat wat gebroken is schoonheid bezit. Dat is een waardevolle zienswijze in een wereld die daar vol van is.
Ik hou een bullet journal bij en maak bijna elke dag een to do lijst. Zelfs op mijn mooiste pagina’s maak ik fouten. Evelien heeft hetzelfde en hardop zeggen we dan tegen elkaar Wabi Sabi. We accepteren het en zien er later de schoonheid van.
Wabi Sabi helpt mij ook om creatief te zijn zonder angst. Ik weet dat het plankje aan de muur net iets scheef hangt, dat ik niet de perfecte foto’s maak tijdens mijn vakantie en dat mijn artikelen nooit af zijn. Dus maak ik. Ook al is het imperfect.
Wabi Sabi, Shoshin, Ikigai
Deze drie woorden helpen om een koers te bepalen naar een gelukkiger leven. Ze geven ieder op hun eigen wijze inzicht, maar misschien is het juist de combinatie die ze zo krachtig maakt.
Het hebben van een reden om op te staan, om een beginner te durven zijn en om in imperfectie de schoonheid van het leven te ervaren.
Ze sluiten goed aan bij een leven met minder. Minder werken omdat je vanuit je Ikigai leeft. Minder stress omdat je beginnersfouten durft te maken en in het leven wilt leren van fouten en minder spullen omdat we alleen datgene houden waar we van houden.
Ze ondersteunen elkaar en toch zijn het alle drie maar doodgewone woorden. Er is niets magisch aan. Evenzo zijn de woorden van Lao Tse het overdenken waard: Onze gedachten bestaan uit woorden, woorden die onze daden vormen, daden die onze gewoontes vormen, gewoontes die ons karakter vormen en ons karakter die onze bestemming vormt.
Dus of je het nu:
- Ikigai of een reden om op te staan noemt,
- Wabi Sabi of schoonheid vinden in imperfectie noemt
- Shoshin of een beginners instelling noemt
Ik hoop dat je ze kan gebruiken om woorden te geven aan je daden, gewoontes, karakter en bestemming.
Voetnoten:
[1][2] 2017, Ikigai: the Japanese secret to a long and happy life, Francesc Miralles i Contijoch en Héctor García
[3] 2020, Wikipedia, Shoshin
[4] 2020, Wikipedia, Wabi Sabi
[5] 2020, NobleHarbor.com, What is Wabi Sabi?
