De balans tussen vluchten en volharden

De balans tussen vluchten en volharden

Elke dag begin ik met een simpele rekoefening. Ik hurk, kruis mijn armen op mijn rug en dan, zoals een skischansspringer vlak voor de afsprong, lanceer ik mijn benen in gestrekte stand en rek me maximaal uit. Terwijl er ruimte ontstaat voor mijn tussenwervelschijven en mijn aangespannen pezen branden kijk ik ondersteboven naar twee tijdschriften die de komende dag nauwkeurig samenvatten. Op de ene staat in blokletters VLUCHTROUTES en op de ander VOLHARDEN.

De weg van volharding en vluchtroutes

De eerste keuze die we hebben wordt afgebeeld als de vluchtroute. Een trein baant zich een weg door het berglandschap en gaat elke uitdaging uit de weg. Ravijnen worden overbrugt en bergen worden doortunnelt. Vanuit de eersteklascoupé dendert het leven voort. Het leven – met zijn bergen en dalen – glijdt aan ons voorbij. Geen moeilijke keuzes, alleen wat we willen eten tijdens de rit.

De weg van volharding is zwaar en pijnlijk. Het is een silhouet van een klimmer aan een dun klimtouw. Armen en benen wijd gestrekt om het tollen van het koord te stoppen. De frustratie van de val uit de route – met kostbare energie beklommen. Bebloede vingertoppen en verkrampte armen. Een zware weg.

Evelien en ik hebben het zelf natuurlijk ook meegemaakt. Loopbaankeuzes en -veranderingen, persoonlijke projecten, zelf een huis verbouwen, kiezen voor duurzaamheid, gezonde voeding en zelfzorg. Trajecten van vallen en opstaan. Hoe langer de weg, hoe groter de kans op geschaafde knieën en blauwe plekken. 

Vluchten of volharden. Voor de presteerder en de perfectionist zijn dit vaak de enige twee opties. Maar daarmee doen we het leven tekort. In vluchten klinkt een soort lafheid, in volharding een rigide leven. Stijf, hard en inspiratieloos. 

We hebben iets anders nodig dan vluchten of volharden.

Een wilsbesluit, bemoediging en een visie om aan vast te houden. Hoop voor de toekomst – en een kompas.

Het ernaartoe/ervanaf model

Volharden of vluchten zijn niet de enige twee keuzes. Het is niet zwart of wit. In het midden zitten alle kleuren van de regenboog. Een breed spectrum aan stappen die ons dichterbij ons doel brengen of juist er meer vanaf.

Bij gebrek aan een betere naam noem ik dat het ernaartoe/ervanaf model:

Stel je een A4-papier voor met daarop 2 lijnen:

  • Bovenaan het papier staat de ernaartoe lijn
  • Onderaan het papier staat de ervanaf lijn

De onderste lijn is de lijn waar je niet naartoe wilt, de ervanaf lijn. Een soort anti-doel: meer CO2 uitstoten, harder werken, een ongezonde levensstijl, een blessure of een burnout.

De bovenste lijn is de ernaartoe lijn. Dat is het doel dat we willen behalen. Minder CO2 uitstoten en groener leven, onze gezondheid verbeteren, een uitdagende functie of een letterlijke finishlijn.

Tussen deze twee lijnen ligt een denkbeeldige punt. Dit is de plek waar we nu staan. De plek waar het allemaal gebeurt. De plek ‘where the magic happens’: bewegen we naar boven of naar onderen toe?

Recht op het doel af

Wat is de magie van deze plek?

Dat we er altijd voor kunnen kiezen om naar boven te bewegen, ook al gaan we niet recht op ons doel af.

Laat ik als voorbeeld hardlopen nemen. Wie fitter wil worden moet de schoen aantrekken, het lichaam aan het werk zetten, het rubber slijten en flink zweten. Zodra we dat doen bewegen we naar de bovenste lijn. (Dit geldt dus ook voor een rondje van 2 kilometer.)

Maar is de trainingssessie voorbij, dan is het tijd voor rust. De schoenen gaan uit, maar we bewegen nog steeds naar de finishlijn toe – zelfs al bewegen we niet

Topatleten weten dit als geen ander.

Stress + rust = vooruitgang. Zij weten dat het niet alleen om volharden gaat – ook al kunnen ze dat beter dan vrijwel iedereen.

Motivatie en discipline zijn niet altijd voldoende. Stilzitten na een blessure, een massage of goed eten. Het voelt misschien als stilstand – en soms zelfs als achteruitgang – maar ze brengen ons uiteindelijk dichter bij de bovenste lijn.

Vluchten of volharden in duurzaamheid en werk

Het zou natuurlijk fantastisch zijn als we altijd recht op het doel af konden gaan. Maar ook als we schuin het papier omhoog gaan komen we dichterbij. En vaak is dat het beste dat we kunnen doen.

Zwart-wit zien onze keuzes er vaak zo uit:

  • Gaan we toch nog één keertje vliegen of kiezen we voor de auto- of fietsvakantie? 
  • Gaan we voor de goedkope plastic verpakking of toch voor de duurdere plasticvrije variant? 
  • Gaan we voor een paar duurzame kledingstukken of toch voor de stapel shirtjes? 

In werk zijn de keuzes niet veel anders. Keuzes die nauw verbonden zijn met ons geluksgevoel en met zijn tegenhanger; stress:

  • Gebruiken we onze vrije avond om het verslag af te maken of gaan we bankhangen?
  • Gaan we voor de sabbatical of voor de hoogste functie?
  • Nemen we pauze of werken we nog even onze e-mail door?

Maar zo hoeft het niet te zijn als het gaat om duurzaam leven en werken:

  • Je hoeft niet gelijk zero-waste te zijn, de helft minder verpakkingen is ook een stap ernaartoe
  • Je hoeft niet gelijk te stoppen met werken, een paar uur minder op vrijdagmiddag brengt je ook dichterbij balans.
  • Je hoeft niet al je kleren te vervangen voor duurzame, minder kopen is ook een mooi begin.

En ernaartoe hoeft echt niet altijd minder te zijn. Het kan zelfs betekenen dat je nu meer gaat werken, zodat je straks met sabbatical kan.

Recht op het doel af is niet altijd mogelijk. Maar alles in de richting van de bovenste lijn is een stap in de goede richting (ernaartoe) en dat geldt zeker op het gebied van minder spullen, minder werken en minder stress. Onze beschreven ervaringen op deze site zijn daar een voorbeeld van.

Geen excuus

Ernaartoe en ervanaf zijn geen excuses. Als de weg rechtdoor ligt doen we er goed aan om stevig door te stappen en meters te maken. Soms moeten we volharden, vroeg opstaan en met discipline meters maken. Soms moeten we in het kader van zelfzorg vluchten, stoppen in plaats van doorgaan.

Maar veel vaker is het iets er tussenin. Niet zwart of wit. Maar iets roods, geels, groens of blauws. En is het niet iets wat vaststaat in het moment. Het kan een volgende keer net weer anders zijn.

Om naar de bovenste lijn toe te bewegen vraagt intelligente ambitie. Weten wanneer je verder kunt en wanneer er bezinning nodig is. Het vraagt zelfcompassie en zelfkennis. Weten wanneer je lief moet zijn en wanneer streng.

Onze doelen zijn niet onbereikbaar. Ze liggen misschien op de lijn boven ons, maar elke stap in de goede richting brengt ons dichterbij. Zoals Martin Luther King zei: Als je vertrouwen hebt, hoef je niet de gehele trap te zien om de eerste stap te zetten. 

Veel succes met jouw stap in de goede richting van jouw doel voor minder werken, minder spullen en minder stress.

Wil jij ook meer van minder?

Schrijf je in voor onze maandelijkse nieuwsbrief

We delen je e-mailadres niet met anderen