Voordat je verder leest wil ik je eerst even wat vragen. Waar ben je nu? Wat hoor jij op dit moment? Wacht even voordat je verder gaat met lezen. Hoe stil is het nu om je heen? Ik zou zeggen, ga verder met lezen totdat je een stil moment hebt gevonden. Dan komen de woorden nog krachtiger over en herken je de inhoud van wat je leest meer, omdat je het direct ervaart.
Practice what you preach is het toch? Nou, daar wilde ik bij het schrijven van dit artikel zeker aan voldoen. Waar ik de afgelopen maanden vaak schreef in onze drukke, rumoerige stadsbibliotheek met ook nog mijn koptelefoon met muziek op, kon ik dat nu niet. Hoe kan ik jullie vertellen over wat stilte met mij heeft gedaan, zonder zelf eerst stil te worden.
Het is nooit echt stil
Is het jou ook weleens opgevallen dat het maar zelden echt stil is? Mij viel het in ieder geval wel op. Zelfs nu, nu ik er bewust voor kies om geluiden binnen mijn beïnvloedingssfeer uit te bannen, hoor ik van alles.
- Ik hoor buiten een elektrisch apparaat.
- Ik hoor vogeltjes tjilpen vanaf het dak.
- Ik hoor heel in de verte de trein en ook nog wat auto’s rijden.
- Zo nu en dan fietst er iemand over de klinkerweg en dat hoor je in onze smalle straatjes erg goed.
Het is in ons dagelijks leven bijna onmogelijk om geen geluiden te horen. Om echt volledige stilte te ervaren. Zelfs de natuur kan behoorlijk aanwezig zijn. Denk maar eens aan een dag met heel veel wind. Dat maakt veel geluid. Je kunt daar soms zelfs wat onrustig van worden. Er is vaak een vorm van ruis aanwezig veroorzaakt door mensen, dieren en apparaten. Gepraat, een radio of het gezoem van een airco. Het is niet voor niets dat de noise cancelling headphones zo populair zijn.
Ik hou nu eenmaal van muziek en reuring
Nu zou je kunnen denken dat mensen die op zoek zijn naar minder stress (zoals ikzelf) vaak op zoek zijn naar rust. Rust en stilte. Toch? Die behoefte is er zeker. Maar de grap is dat ik zelf elke dag extra ruis toevoeg, ondanks dat er in de basis al veel geluid aanwezig is.
Een aantal maanden geleden ging dat voor mij zo:
Na een drukke werkdag kwam ik thuis, ging koken, en zette als eerste een muzieklijst op. Tijdens alle autoritten zette ik harde muziek op en zong luidkeels mee. Als ik een boek las, ging er ook een muziekje aan en het geluid van mijn mobiel stond aan. Ieder piepje hoorde ik. Als ik met mensen was, werd er gepraat maar stond er ook nog muziek aan op de achtergrond. Of op de voorgrond :). Als ik wandelde, dan ging de koptelefoon op met een podcast of een muziekje. Als ik fijn wilde werken, ging ik vaak in de hal zitten waar veel reuring was.
Herken je dit?
Onrust en stress
Meer dan eens zei Remco tegen mij dat ik de boel eens even uit moest laten. Als hij thuiskomt uit het werk heeft hij veel meer behoefte aan stilte. Sowieso is hij vaker gewoon stil wat ook een van de effecten is van het mediteren. Dus de combinatie van muziek, mijn zangkunsten en het lawaai dat ik maak tijdens het koken, vindt hij echt niet altijd prettig. In stilte kun je beter bijkomen van een werkdag waarin er al zoveel geluiden en gesprekken zijn geweest. Thuis kun je echte rust en stilte ervaren.
Lawaai is ons masker.
Stilte onze angst.
En dat was juist zo tegenstrijdig. Dat was bij mij niet zo! Want als ik dat probeerde, een boek lezen zonder iets van een muziekje op, dan werd ik helemaal niet minder gestresst. Ik voelde me niet ontspannen, maar juist heel onrustig! En gewoon gaan koken, zonder met iemand te praten of zonder muzikale afleiding, vond ik niet rustgevend. Naar de sauna gaan vond ik heel fijn, maar dan wel één waar iets gebeurde en het niet zo ongemakkelijk stil was.
Er zijn stressvolle momenten geweest waarop ik echt wel hunkerde naar meer rust en stilte. Maar als ik die dan opzocht, werd ik er ongemakkelijk van. Ik werd juist super onrustig van de stilte. Dus had ik mijzelf ervan overtuigd dat ik enkel kon ontspannen met wat afleiding. Dat de afleidende omstandigheden (zoals muziek, mensen, tv, drukke plekken) mij juist ontspanning gaven. Maar dat zat toch echt even anders in elkaar.
Niemand kan vluchten voor zijn eigen hart. Daarom is het beter te luisteren naar wat het zegt zodat je nooit verrast wordt.
Paulo Coelho, De Alchemist
Van externe ruis naar innerlijke stilte
Zoals je misschien weet ben ik begin 2019 naar een klooster geweest. Wat veel indruk op mij heeft gemaakt was de stilte. Er werd niet gepraat met de zusters of andere gasten. Behalve op het moment dat je echt een gesprekje aanvroeg met de gastenzuster of tijdens de afwas. En zelfs dan hielden we eigenlijk allemaal onze mond.
En ja, natuurlijk was dat in het begin super ongemakkelijk voor mij. Tijdens de drie uur durende autorit blèrde ik nog mee met de muziek. Zodra ik daar aankwam en mijn auto parkeerde, was opeens alles stil. Geen muziek, geen pratende mensen, geen afleidende geluiden behalve de kerkklok voor elke dienst. En dan zit je daar, met zes totaal vreemden aan de keukentafel te eten, zonder een woord te wisselen. Geen hallo, geen voorstelrondje, geen algemene beleefdheden. Geen overleg over hoe dingen werken. Gewoon stilte. Toen kwam de interne dialoog op gang. Ik raakte in gesprek met mezelf.
Hoe stiller het om je heen wordt, hoe beter je kunt luisteren naar jezelf.
Jelle Derckx, Verlangen naar minder
Drie tredes van je hoofd naar je hart
Een heel mooi boekje over stilte is ‘Koester je hart’ van Mirjam van der Vegt. Dit boekje met 40 stiltetips gaf een vriendin mij te leen voor ik naar het klooster ging. Ik dacht toen nog dat ik vast geen 40 tips nodig zou hebben om stilte te ervaren. Het is toch vrij simpel, stil zijn? Gelukkig had ik het boekje want daardoor had ik door wat er gebeurde.
In het kort komt het neer op het volgende:
Trede 1 – Uiterlijke stilte
Je zorgt ervoor dat de omgevingsgeluiden tot een minimum worden teruggebracht en kunt hierdoor even op adem komen en rust ervaren. Dit zijn korte momenten die mensen soms wel prettig vinden.
Trede 2 – De struikeling
Als het langer stil is om je heen, wordt het lastig. Gedachten en gevoelens die je wegstopt komen naar boven. Dit kan voor onrust zorgen, die je eigenlijk wil ontlopen. Op deze trede kom je vaak oordelen tegen over jezelf, de ander of een situatie. Zelfkritiek en je mening komen naar boven en krijgen een innerlijke stem, omdat het om je heen stil is. Omdat deze trede zo ongemakkelijk is gaan we er vaak bij weg. Hup, de muziek weer aan.
Trede 3 – Innerlijke stilte
Als je de trap verder durft af te dalen kom je na de struikeling in een staat van innerlijke rust. Een plek in je binnenste, waar je rust ervaart. Zelfs als er wel geluiden zijn kun je dit blijven ervaren. Deze innerlijke stilte is geen permanente staat. Er zullen momenten komen waarop je weer onrust en ruis ervaart. Dan kan je er opnieuw voor kiezen de tredes af te lopen van je hoofd naar je hart.
In stilte kan rust geboren worden.
Mirjam van der Vegt, Koester je hart
Eenmaal stilte, altijd stilte
Misschien vind je wat ik schrijf een tikkeltje zweverig. Maar geloof mij, het was een heldere ervaring. Na de vier dagen in het klooster zette ik de auto weer aan. De CD ging verder waar hij gestopt was maar ik schrok van het harde geluid. Ik deed de radio uit en hij bleef uit. Ik reed drie uur in de auto, zonder afleiding en muziek. En het was heerlijk! Ik kwam erachter dat er al heel veel geluid was. Auto’s die toeterden, mijn eigen auto en gewoon buitengeluiden. Ik voelde me daarnaast helemaal niet ongemakkelijk omdat ik in die dagen bij de derde trede was uitgekomen en innerlijke rust gevonden had.
Was dit blijvend? Helaas niet. Zelfs halverwege de autorit kwam er een moment van zelfkritiek toen ik bedacht dat andere mensen mij vast heel raar zouden vinden als ze dat van mij zouden hebben gezien, die drie uur muziekloze reis. Ik heb zelfs gezongen, a capella.
Op het moment dat ik dacht aan anderen ontstond er al een vorm van onrust en was ik weer terug op trede twee.
En nu, maanden later, merk ik dat ik sommige van mijn oude gewoontes niet heb losgelaten. Ik vind het nog steeds fijn om tijdens een wandeling een podcast of muziek te luisteren. Ook vind ik een rustig instrumentaal muziekje bij het lezen van een boek nog steeds prettig. Maar geluid is nu een keuze geworden. Ik ben mij er meer van bewust. Waarom doe ik dit? Heb ik hier echt zin in of is het om iets anders te onderdrukken? Ik kies er vaker voor om activiteiten in stilte te doen. Ik heb ontdekt dat ik stilte soms heel prettig vind en dat ik er op andere momenten niet goed mee uit de voeten kan.
Stilte is niet afhankelijk van de omstandigheden
Een van de dingen die ik heb geleerd is dat stilte en rust niet echt afhankelijk zijn van de omstandigheden. Ik kan mij bevinden in een hele rumoerige omgeving en toch innerlijke rust ervaren. En ik kan mij omgeven in een rustige, natuurlijke en stille omgeving en toch heel veel onrust ervaren. De stress en onrust die ik soms ervaar komen uiteindelijk bijna altijd van binnenuit.
Als dit laatste het geval is weet ik dat er iets zit wat ik even moet voelen en onder ogen moet komen. Wanneer ik mij vaker bewust ben wat ik van buiten naar binnen laat komen, lukt het ook beter om wat er binnen in mij is naar buiten te laten komen. Dit geldt voor onrust en stress, maar ook bij gevoelens van vrede en blijdschap. Maar stilte is er niet alleen voor mijzelf. Het helpt mij ook om meer in verbinding te zijn met de mensen om mij heen.
Stilte opzoeken betekent dus niet altijd een terugtrekkende beweging, weg van je omgeving. Stilte opzoeken kan ook in het moment zelf, zodat je echt jezelf kan zijn in de omgeving waarin je leeft.
Ik gun je vandaag een (fijn) moment van stilte!
Wat kan jou helpen om stil te worden?
- Begin met mediteren. Lees hoe dat voor Remco is.
- Kies één activiteit uit jouw dag die je de komende maand in stilte doet.
- Laat 30 dagen de televisie uit. Ook Netflix! Dit helpt enorm in het creëren van een rustige omgeving.
- Schrijf op wat je voelt als het stil wordt. Probeer de onrust van de tweede trede aan te gaan.
- Neem een sabbatical. Mijne was uiteindelijk heel lang, maar zelfs één vrije week, echt voor jezelf, kan al heel veel verschil maken.
