De zomerperiode staat voor de deur. Dit is het moment dat veel mensen, na maandenlang hard werken, zich afvragen of de baan die ze hebben nog wel echt bij hen past en gaan dromen over alle andere opties die misschien nog wel veel beter zijn.
“Hoe vind ik een baan die volledig bij mij past’, is vaak de hamvraag.
Hoe heerlijk zou dat zijn; een baan die je precies op het lijf geschreven is. Die past bij jouw waarden, interesses, kwaliteiten, vaardigheden, (financiële) wensen en eisen! Een baan op de goede plek, die iets van betekenis geeft en die je energie geeft in plaats van kost. Wat zou het fijn zijn als iedereen dat zou hebben!
Een passende baan klinkt perfect, maar klopt het wel? Wat moet er eigenlijk precies bij elkaar passen. Jij en een baan. Laten we samen hier naar kijken aan de hand van het voorbeeld van de puzzel van “jouw perfecte loopbaan!”.
Een perfecte loopbaan puzzel
Op verschillende sites lees ik dat 4 op de 10 mensen iets van onvrede voelt over het werk wat ze nu doen. En wanneer ik om mij heen kijk, klopt dat ook wel met het beeld dat ik krijg van mijn omgeving.
Zo zijn sommigen bijvoorbeeld al lang aan het werk in eenzelfde functie en willen graag iets anders, maar weten niet wat. Anderen hebben al diverse banen gehad maar merken toch elke keer dat dit het net niet is. En weer anderen zijn al jarenlang uitgekeken op hun baan maar hebben onvoldoende zekerheid, moed of mogelijkheden om een nieuwe stap te maken.
In alle gevallen voelt het vaak alsof het niet klopt. Alsof de baan die we nu uitvoeren, niet precies passend is.
Hoe ziet jouw plaatje eruit?
Het is alsof we aan het puzzelen zijn, zonder het plaatje dat we puzzelen te weten. We kijken naar een grote stapel puzzelstukjes maar hebben geen idee hoe we onze talenten, vaardigheden, werkervaring, opleidingsniveau, interesses en waarden op de juiste plek moeten leggen..
En dan is er nog de baan zelf, ook onderdeel van de puzzel, die bestaat uit stukjes als taken, het salaris, de collega’s, de werkplek, het niveau, de doorgroeimogelijkheden en nog meer. Voor de perfecte baan moeten al deze stukjes als het ware samenkomen om een passende puzzel te maken.
Iedereen die ooit heeft gepuzzeld weet dat alle stukjes een eigen kleur, vorm en formaat hebben. Zelfs stukjes die echt heel erg op elkaar lijken, passen soms net niet. (Heel frustrerend!)
Om de puzzel er goed uit te laten zien, moeten al die verschillende stukjes op de juiste plaats komen te liggen. En zo zijn we vaak aan het puzzelen om een baan te vinden die bij ons past. Zonder dat we precies weten hoe het plaatje eruit ziet, welke stukjes we hebben liggen en naar welke stukjes we op zoek zijn… dat is een behoorlijke zoektocht als je het mij vraagt.
Help! De puzzel vervormt
Laten we er even vanuit gaan dat die baan bestaat. Die baan waarbij alle puzzelstukjes perfect passen bij wie jij bent en alles aan elkaar verbindt. Check! Gelegd! Klaar is kees! Niks meer aan doen.
Maar dan, na een tijdje, merk je dat de puzzelstukjes vervormen en de boel begint te verschuiven. Ineens ontstaat er wrijving en past de puzzel niet meer zo mooi. De lijnen sluiten niet meer naadloos aan.
“Maar, ik dacht dat ik eindelijk een passende baan had gevonden!?”
Klopt, dat was misschien op dat moment ook zo. Maar delen van de puzzel veranderen gaandeweg. De omstandigheden veranderen, de maatschappij verandert en jij verandert. Functies veranderen continue. Soms heel subtiel in taken of werkomstandigheden. Soms heel ingrijpend door bijvoorbeeld een reorganisatie. Of de eerder gelegde puzzel is, door bijvoorbeeld het afronden van een opleiding of veranderende leef omstandigheden, aan vervanging toe.
Een dynamische puzzel
Een van de belangrijkste inzichten hierover gaf ik eerder al als het gaat om het zoeken naar een droombaan. We zijn namelijk geen statische mensen! Wie jij bent en waar een baan dus bij moet passen, is geen statisch gegeven. Jij bestaat niet uit vormvaste puzzelstukjes. Jij verandert!
Soms is het nog wel te doen, een paar van die net niet passende stukjes. Maar soms wordt het een onherkenbare chaos. Het past gewoon niet meer, die baan en jij. Wat doe je dan?
Hoe zorg jij dat de puzzel blijft passen?
1.Zoek je (weer) een nieuwe baan?
In sommige gevallen is het gewoon tijd voor een nieuwe baan. Gekeken naar je jezelf en je huidige baan, zijn er teveel stukken die niet meer bij elkaar passen. Het is goed om verder te gaan.
Meestal weet je dat diep van binnen allang. Wij mensen kunnen goed blijven redeneren, dubben en denken maar als je naar de puzzel kijkt zie je dat het gewoon niet past. Het is te vervormd, te veel gaten en kieren en de kleuren zijn vaal geworden.
Onze innerlijke stem is in dit soort situaties meestal heel helder. Of je er ook naar luistert, door alle bezwaren en gedachten heen, en actie op kan (en durft) te ondernemen is meer de vraag.
Recent ben ik van baan veranderd, en dit heeft mij in meerdere opzichten veel gebracht. Het gaat er niet altijd om dat het oude niet meer goed is of dat de puzzel echt niet past. Soms wil je gewoon zelf de puzzel eens veranderen of verleggen, op zoek naar een ander plaatje.
Het is bevrijdend om weer ergens een beginner in te zijn
Een nieuwe baan de oplossing?
Tegelijkertijd snap je natuurlijk dat er ook een keerzijde zit aan het zoeken naar een nieuwe baan met weer nieuwe puzzelstukjes die bij jou moeten passen. Want wat als na een tijdje de puzzelstukjes weer vervormen en de puzzel weer niet blijkt te passen? Of wat als je zoekt en zoekt maar niks kunt vinden?
Wanneer je op dit punt bent gekomen in je loopbaan, is het belangrijk te kijken naar de volgorde van je stappen.
De puzzelstukjes van je huidige baan passen niet meer, en die wil je zegmaar vervangen. Dus doorzoek je een enorme doos vol met stukjes (bijvoorbeeld banensites) en ga je op zoek in de hoop in één keer een hand vol stukjes eruit te pakken wat op alles van jezelf aansluit. Puzzelstukjes zo uniek, als dat jij bent.
Hoe zien jouw eigen puzzelstukjes eruit?
Heb je eigenlijk wel goed gekeken naar de stukjes van jezelf die nog in de puzzel lagen. Weet je eigenlijk wel wat voor kleur, vorm en dikte die hebben. Wat zijn echt passende stukjes bij jou, waar die nieuwe baan eigenlijk op aan moet sluiten?
Daar kom je alleen achter door eerst te kijken wat jouw eigen stukjes (interesses, drijfveren, waarden, behoeften etc.) zijn. En dit vraagt een tijd van zelfonderzoek, vóór je op zoek gaat naar die nieuwe baan.
Je bent nooit te oud om te leren. Je bent in staat alles te leren wat je wilt. Je bent in staat net zoveel te leren als de mensen tegen wie je opkijkt. Je bent in staat om meer te leren dan je denkt. Voor het thema ‘wie ben ik?’ is het belangrijk je ervan bewust te zijn dat je niet jouw competenties bent. Die bezit je. En die kun je altijd aanvullen.
Judith Noordzij – Ik was advocaat. Nu ben ik mezelf.
2.Vervorm je jezelf net zo lang totdat het wel past?
Wanneer je merkt dat jij en je baan niet meer zo goed bij elkaar passen, dan kun je ook iets anders doen. Dat is namelijk jezelf zo aanpassen dat je blijft matchen bij je baan.
Stel je hebt een bepaalde eigenschap. Je bent bijvoorbeeld heel bescheiden. Een mooi stukje in jouw puzzel. En stel dat de baan die je uitoefent zo verandert dat je ineens op de voorgrond moet treden, dat de sfeer op de werkvloer vraagt om extravert te zijn en misschien zelfs ellebogen werk.
Het kan zijn dat je hierin meegaat, wat niet in alle gevallen erg hoeft te zijn.
Maar op het moment dat dit meer en meer gaat spelen en dat veel van jezelf vraagt, dan vervormt jouw eigenschap dusdanig dat je niet meer jezelf bent. We knippen als het ware dat puzzelstukje van onszelf af of proberen het zo hard toch te laten passen dat het op een gegeven moment knikt of breekt.
Je persoonlijke puzzelstukjes volledig aanpassen om maar op het werk mee te blijven komen kost je vaak bakken met energie en in sommige gevallen voelt het alsof je een deel van jezelf verliest.
Meebewegen of breken?
Ik wil niet zeggen dat het verkeerd is om je soms aan te passen naar de omstandigheden. Wanneer je hier bewust van bent of wanneer je dit niet als belemmering ervaart, is dit soms ook gewoon de realiteit en een kans om te groeien en ontwikkelen. Je beweegt als het ware mee.
Maar er zijn ook mensen die zich met veel stukjes in allerlei bochten proberen te wringen om de baan uit te blijven voeren die ze hebben. Misschien vanuit angst, misschien vanuit het gevoel van falen, weinig zelfvertrouwen of een praktische noodzaak zoals geld.
Wanneer je je eigen puzzelstukjes de hele tijd vervormt, verlegt of forceert te laten passen, kan het uiteindelijk breken. En hoe ziet die loopbaanpuzzel er van jou dan over een tijdje uit?
Misschien moet je anders gaan kijken naar je loopbaanpuzzel?
Wanneer je ervaart dat jij en je baan niet meer een fijne match zijn, kiezen we vaak voor een van bovenstaande keuzes. Je gaat of op zoek naar een nieuwe baan zodat die weer met jou kan matchen. Of je past jezelf aan, aan de baan zoals die is.
Gelukkig zijn er ook alternatieven, die minder zwart wit zijn. Hoe kunnen we anders gaan kijken naar onze puzzel?
1. Een loopbaanpuzzel leggen kost moeite!
Wist je dat heel veel mensen die in onze ogen succesvol zijn en perfect passende banen hebben, dit niet zomaar hebben bereikt? We zien die beroemde tennisser zijn wedstrijden spelen en denken dat zijn loopbaanpuzzel perfect past en altijd al heeft gedaan. Of we zien die persoon die van zijn hobby een goed betaalde baan heeft weten te maken, zoals betaald worden voor het maken van mooie reizen.
De puzzel ziet er dan naar jouw idee perfect uit, maar we zien altijd alleen maar het eindplaatje. Gekleurd door onze eigen bril.
Wat we vaak niet zien is het proces dat eraan vooraf ging. Hoe heeft die persoon die puzzelstukjes gevonden? Kwam dat allemaal toevallig bij elkaar of heeft het misschien 10.000+ uren gekost om de puzzel te leggen. Misschien koste het hem of haar wel relaties, pijn, moeite en jarenlange training en ontwikkeling. Grote investeringen in tijd, energie en ook geld.
Onze daden kunnen misschien worden belemmerd. Maar dat geldt niet voor onze intenties of besluiten. Want we kunnen ons voegen naar iets en ons aanpassen. De geest past het obstakel aan en zet het voor zijn eigen doeleinden om in onze daden. De belemmering om actie te ondernemen, bevordert de actie. Wat in de weg staat, wordt de weg.
Marcus Aurelius – Meditaties
Wat is jouw houding?
Zijn wij bereid om, als de loopbaanpuzzel niet zo mooi is en we tegen belemmeringen aanlopen, ons best te doen om net zolang te blijven puzzelen tot het wel past? Zien we het obstakel van een niet perfecte baan ook als een kans om ons verder te ontwikkelen? Om dat niet passende stukje niet weg te doen, maar het juist aan te gaan pakken. Dat het ons iets leert, ons misschien positief verandert en anders in ieder geval inzichten geeft en levenservaring?
Kortom: een puzzel leggen kost moeite. Het vraagt geduld, tijd en onvermijdelijk ga je stukjes verkeerd leggen of niet kunnen vinden. Maar deze obstakels hoef je niet te zien als obstakel, want ze geven je juist inzicht en helpen om je motivatie en intenties te leren kennen en deze soms ook te veranderen.
2. DIY – baan
Als je baan niet helemaal bij je past, en je jezelf niet volledig wil vervormen, wat kun je dan nog meer doen? Ga aan de slag met een do-it-yourself- baan.
Vaak denken we dat dit alleen kan wanneer je voor jezelf begint. Dat je als ZZP’er de enige mogelijkheid hebt om je werk, taken, tijden etc. zo in te delen dat het in jouw puzzel past. Maar is dat zo? Of kun je dat ook in je (huidige) werk creëren?
Een baan is niet echt specifiek één geheel. Een functie is allang niet meer een lijst met taken die compleet en eenduidig is en voor iedereen hetzelfde.
Ken jij banen die in de praktijk er precies zo uitzien als dat ze op papier staan? Die exact zo worden uitgevoerd als in de functieomschrijving staat? Ken jij mensen die officieel dezelfde functie hebben, maar er toch echt wel verschil zit in hoe ze hun werk uitoefenen of hun werk ervaren?
Misschien denk je teveel dat jouw functie vast staat. Een vooraf ingekleurd plaatje is. Maar bijna elke functie heeft een mate van flexibele ruimte, om zelf te bepalen hoe jij deze uitvoert. Bepaalde taken zijn misschien wel vast, maar de manier waarop je het uitvoert, is zelf te vormen.
Maak je baan meer jou
Heb je weleens geprobeerd om je baan meer te vormen? Om de puzzelstukjes van je werk te veranderen? Kun je bijvoorbeeld meer thuis werken, dan dat je voorheen deed? Zijn er specifieke taken die je minder kunt doen, zodat je je meer kunt richten op taken waar jij goed in bent? Is er iets in jouw houding, visie of unieke bijdrage waardoor jij je functie meer ‘jou’ kunt maken?
Een meer realistische manier om een droombaan te bemachtigen, is door er zelf een te creëren. Door in je bestaande werkomgeving steeds meer taken en verantwoordelijkheden te verzamelen rond jouw persoonlijke talenten en vaardigheden. Stap voor stap elimineer je het werk dat beter bij anderen dan bij jou past. Stap voor stap vorm je je baan rond die bezigheden waar je wél energie van krijgt. Het woord droombaan roept bij veel mensen het beeld op van iets wat je zomaar in de schoot geworpen krijgt. Maar in werkelijkheid is het hard werken om via vele kleine stappen je baan naar je hand te zetten. Iedere week een kleine verandering levert ook een groot effect op als je een jaar verder bent.
Ben Tiggelaar – De beste columns
3. Je puzzel is nooit af
Weet je nog dat we begonnen met de metafoor van de puzzel? We gingen er met elkaar even vanuit dat het bestaat, een baan die met al zijn verschillende facetten, volledig past bij als jouw unieke stukjes.
Zelfs al heb je de puzzel gelegd, het gaat weer veranderen. De puzzel is nooit af omdat de stukjes altijd zullen verschuiven, verkleuren of vervormen. Wanneer je krampachtig probeert je loopbaanpuzzel kloppend te maken gaat hier veel tijd en energie in zitten die vaak ten koste gaat van een stuk tevredenheid en werkplezier.
Wat kun je wel doen? Je zou ervoor kunnen kiezen om je puzzel te laten liggen en te zien als een ‘on going proces’. Het is een puzzel met oneindig veel stukjes.
Natuurlijk zijn er belangrijke stukken van onszelf en van een baan die je kunt uitzoeken en die waardevol zijn om te hanteren in je zoektocht naar een nieuwe baan of het blijven uitoefenen van je huidige baan.
Zie die stukjes als de hoeken en de randen. Hier begint een echte puzzel toch ook vaak mee? Wanneer je deze stukjes met de belangrijkste aspecten van jezelf en wat jij belangrijk vindt in een baan, hebt gevonden en dat past, dan is het middenveld open om in te gaan vullen. En daar heb je je hele leven de tijd voor!
