In februari begon ik met mijn eerste meditatie. Die sessie duurde drie onwennige minuten. Ik heb nooit iets met mediteren gehad en ben er eigenlijk altijd sceptisch over geweest. Ik ben filosofisch aangelegd, maar ben ook nuchter en rationeel. Meditatie voelde als iets zweverigs. Iets voor monniken en voor boeddhisten. Misschien ben ik zelfs wel een beetje anti geweest.
Wat mij aanzette om toch te gaan mediteren? Mijn nieuwsgierigheid om te ontdekken wat het precies is overwon het van mijn scepsis. Om te ontdekken wat de voor- en nadelen van meditatie zijn. En de nuchtere video’s van Headspace hebben hierbij ook zeker geholpen. Ik vertel je hoe het eerste half jaar mediteren mij is bevallen.
Meditation is not about having yet another new strategy of self-help plan, but rather providing a framework in which to see yourself more clearly.
Andy Puddicombe
Wat is meditatie?
Mediteren is een vorm van overdenken. In een moment van stilte kom je tot rust om tot jezelf te komen. En de definitie volgens Wikipedia:
Meditatie is een vorm van spirituele oefening. Vele religies en geloofsstromingen kennen de meditatie in een of andere vorm…
…Het woord komt van het Latijnse woord meditatio, dat op zijn beurt afgeleid is van het werkwoord “meditari” dat nadenken, overdenken betekent.
In mijn eigen woorden gaat meditatie vooral over de acceptatie van alles wat je denkt en voelt. Je vermindert de weerstand met je gedachten en gevoelens zodat er ruimte is voor alles wat er in je hoofd ronddwaalt. Angst, blijdschap, verdriet, boosheid, oude herinneringen en nieuwe ideeën. Of zoals Andy Puddicombe, oprichter van de Headspace meditatie-app het zegt:
So much time and effort is spent on wanting to change, trying to change, to be somebody different, better, or new. Why not use this time to get comfortable with yourself as you are instead?
Andy Puddicombe
En hier wordt naar mijn idee de kern weergegeven van veel problemen die mensen ervaren. We accepteren op een fundamenteel niveau niet wie we echt zijn en dat geeft stress. Daarmee wil ik niet zeggen dat mediteren al je problemen kan oplossen. Maar daar komen we straks op terug.
Hoe ziet een meditatie sessie eruit?
Er bestaan veel verschillende vormen van meditatie. Een meditatie sessie ziet er bijvoorbeeld zo uit:
- Diep ademhalen
- Contact met je omgeving
- Contact met je lichaam
- Ademhalen en ontspannen
- Ontspannen terugkomen
In de eerste fase haal je een aantal keer diep adem. Hierbij kun je je voorstellen dat je de drukte, moeheid en andere gevoelens uitademt.
Vervolgens sluit je je ogen en maak je contact met je omgeving. Je voelt de aanraking van je voeten met de grond en luistert naar omgevingsgeluiden. Specifiek laat je het geluid tot je komen, je jaagt er niet achterna om het beter te horen.
Daarna volgt het contact met je lichaam. Dit bestaat uit drie stappen. Je scant je lichaam van top tot teen op zoek naar ontspannen en gespannen sensaties. Vervolgens kom je in contact met de overheersende emoties en tot slot probeer je kort stil te staan bij je intenties. Dit kan bijvoorbeeld door jezelf de vraag te stellen: voor wie doe ik dit?
De vierde stap is het ademhalen en ontspannen. Je focust je enkel nog op het in- en uitademen. Bij het uitademen ontstaat er ruimte in je borstkas waardoor je meer vrijheid kunt ervaren. Bij het inademen ontspannen je spieren. Dit doe je met een lichte focus.
Tot slot ga je nog een keer terug naar het contact met de omgeving. De transitie is belangrijk om het gevoel mee te nemen en ontspannen terug te komen. Probeer de zwaartekracht van je voeten op de grond te ervaren en luister opnieuw naar het geluid van de omgeving.
Hoe ik mediteer met Headspace
Ik mediteer met behulp van de app Headspace. De eerste dag begon ik met een sessie van drie minuten. Het was gek en onwennig. Ik voelde voor het eerst mijn lichaam op een andere manier en hoorde geluiden waar ik nooit echt bij stilstond. De sessie daarna duurde al langer en na tien dagen had ik mijn eerste uur gehad. Inmiddels heb ik al 120 dagen elke dag minimaal een kwartier de tijd genomen om te mediteren.
Wat ik prettig vind aan Headspace is de fijne stem en de hoeveelheid thema’s waaruit je kunt kiezen. Zo kan een reeks meditaties gaan over beter slapen, minder boosheid, minder stress, meer rust na het sporten, meer blijdschap of meer verbinding.
Verder zijn er leuke filmpjes die je eenvoudig wegwijs maken met mindfulness en meditatie. Ik ben zelf fan van de wolken metafoor en de snelweg metafoor.
De wolken metafoor gaat over een heldere blauwe lucht. Soms verschijnen er een paar wolkjes. Dat zijn onze gedachten. Soms ervaren we onprettige gedachten. Dit kunnen grote donkere wolken zijn. Maar achter de wolken schijnt nog steeds de zon.
De snelweg metafoor gaat over het sturen van gedachten. Stel je voor dat je langs de kant van een weg zit. De auto’s die langskomen zijn je gedachten. De beweging kan ons een ongemakkelijk gevoel geven en we proberen de auto’s te stoppen. Wat meestal volgt is complete chaos.
Remember the blue sky. It may at times be obscured by clouds, but it is always there.
Andy Puddicombe
De voordelen van meditatie
Er zijn online lijsten met voordelen van meditatie te vinden. Er zijn veel wetenschappelijke onderzoeken verricht en het ene onderzoek is meer betrouwbaar dan het andere. Laat ik je vertellen welke voordelen ik zelf gemerkt heb:
- Meer compassie
- Meer focus
- Meer in het nu zijn
- Meer geluk ervaren
1. Meer compassie
Misschien wel de belangrijkste van alle voordelen (die ik ervaar) is het hebben van meer compassie. Door te mediteren kun je meer in verbinding staan met de mensen om je heen. Door je eigen gevoelens naast je neer te leggen ontstaat er meer ruimte voor de gevoelens van anderen en mag je ervaren dat iedereen dezelfde soort gevoelens heeft. Compassie is overigens ook de waarde die de kern van het boeddhisme belicht:
Nee, het zou niet waar zijn om te zeggen dat de ontwikkeling van een liefhebbende vriendelijkheid en mededogen een deel van onze leer is. Het zou waar zijn om te zeggen dat de ontwikkeling van liefhebbende vriendelijkheid en mededogen onze hele leer is.
Boeddha
2. Meer focus
Door elke ochtend te beginnen met een meditatie van een kwartier (slechts 1% van je dag) kun je meer focus gaan ervaren. Het is alsof je elke dag met een blanco vel begint. De rest van de dag probeer je met focus steeds aan één taak te werken of één moment te ervaren.
3. Meer in het nu zijn
Er is niets meer dan het nu. De toekomst bestaat nog niet en het verleden bestaat niet meer. Door steeds in het nu te zijn mag je elk moment van je leven ervaren. En dit sluit heel goed aan bij mijn principes. Iets wat voor ons westerse mensen erg moeilijk is zoals de Dalai Lama constateerde:
Wat me het meest verbaast bij de westerse mens, is dat hij zijn gezondheid opoffert om veel geld te verdienen en vervolgens dat geld weer uitgeeft om zijn gezondheid terug te krijgen. Door altijd maar met de toekomst bezig te zijn, beleeft hij het heden niet. Hij leeft dus noch in het heden, noch in de toekomst. Hij leeft alsof hij nooit zal moeten sterven en sterft alsof hij nooit geleefd had.
Dalai Lama
4. Meer geluk ervaren
Geluk zit in de kleine dingen. En laat dat nou net zijn waar meditatie over gaat. Elke dag mag je minstens 15 minuten echte rust of op zijn minst stilte ervaren. Je leert in het nu te zijn en dat heeft weer een positief effect op het beleven van kleine dingen. Zo kun je meer geluksmomenten ervaren, met de nadruk op ervaren.
De nadelen van meditatie
Nu lijkt het misschien alsof meditatie een wondermiddel is. Dat zou te kort door de bocht zijn. Het is belangrijk om niet naïef te zijn over meditatie. Het heeft ook zeker nadelen:
- Je ervaart ook het onprettige
- Ze nemen je trauma’s niet weg
- Als je stopt, verdwijnen effecten weer
- Meditatie is meer dan een oefening
- Bij teveel focus verdwijnen de voordelen
1. Je ervaart ook het onprettige
Meditatie mag dan gaan over de zoektocht naar compassie, geluk en blijdschap. Ook pijn, angst en onrust komen regelmatig voor. Die zul je dus ook onder ogen moeten zien.
2. Ze nemen je trauma’s niet weg
Niet ieder probleem is een probleem dat je zelf kunt aanpakken. Depressie, angsten en trauma’s kun je niet oplossen met enkel meditatie. Ze vragen de hulp van een professional. In dit geval is alleen meditatie echt niet de oplossing.
3. Effecten zijn niet blijvend
Zodra je stopt met sporten neemt je conditie af. Ditzelfde geldt ook voor meditatie. Wil je de rust en ontspanning blijven ervaren zul je er dus steeds opnieuw tijd in moeten steken. Net als vrijwel alles in het leven is ook het effect van meditatie niet blijvend.
4. Meditatie is meer dan een oefening
De meeste mensen kunnen niet de hele dag mediteren. Hoe graag je het ook wilt, je hebt ook andere verplichtingen. En juist in die andere verplichtingen komt de echte moeite van het mediteren naar voren. De hele dag in het nu zijn vraagt veel tijd en aandacht. Meditatie mag dan een korte oefening zijn, mindful leven is een continu proces.
5. Bij teveel focus verdwijnen de voordelen
Heb je ooit meegemaakt dat je echt iets wilde onthouden om vervolgens te ontdekken dat je het toch bent vergeten? Je gedachten zijn een ongrijpbaar iets. Zodra je ze probeert te pakken zijn ze vaak weer verdwenen. Zo werkt het ook in een meditatie. Zodra je teveel focus op de voordelen van mediteren legt, verdwijnen ze. Liefde, geluk en rust zijn namelijk bijproducten van het mediteren. Wil je deze effecten vasthouden, dan kun je ze niet meer loslaten en dat is nu juist waar het bij meditatie om draait.
“There is no good or bad meditation — there is simply awareness or non-awareness. To begin with, we get distracted a lot. Over time, we get distracted less. Be gentle with your approach, be patient with the mind, and be kind to yourself along the way.”
Andy Puddicombe
Wel of niet mediteren
Wat mij misschien wel het meest heeft tegengestaan om te gaan mediteren is het ongrijpbare ervan. De resultaten en ervaringen zijn erg verschillend van persoon tot persoon en zelfs van dag tot dag. De ene dag gaat het fantastisch en de volgende dag kun je er maar niet bijblijven. Wil je gaan mediteren dan zul je moeten accepteren dat het soms gewoon niet wil lukken.
Toch kan ik het je echt aanraden om te gaan mediteren. Of om in ieder geval 1% van je dag in rust en stilte door te brengen. Overigens zijn er voldoende andere manieren om tot rust te komen en even weg te gaan bij de drukte van elke dag. Zo kun je bijvoorbeeld ook eens denken aan een kloosterretraite.
Meditatie mag dan een ongrijpbaar iets zijn, de positieve kanten zijn voor mij heel tastbaar. Zo ben ik met meer focus naar het leven gaan kijken, met meer compassie naar andere mensen en met meer liefde naar mezelf. Die ervaring zou ik voor geen goud willen missen.
