Werk heeft een belangrijke rol in het leven. We brengen er ook een groot gedeelte van onze tijd door. Veel mensen zijn blij met hun werk. Anderen vinden het wel oké. En bij sommigen ligt de ziektewet op de loer. Met deze zeven vragen willen wij je helpen om inzicht te krijgen in jouw werksituatie.
Zondagavond
Het is zondagavond. Je maakt je klaar om naar bed te gaan. Morgen is het maandag. Het begin van een nieuwe (werk)week. Je zet je wekker en op dat moment schiet het volgende door je hoofd:
- O nee, wat heb ik weer een volle week. Ik krijg het werk nooit af.
- Waarom is het weekend zo kort en duurt de werkweek zo lang?
- Ik ben zo ontzettend moe en ik heb hoofdpijn. Misschien kan ik me morgenochtend beter maar een dagje ziekmelden om te voorkomen dat het erger wordt en even bijkomen.
- Fijn, een feestdag deze week. Een kortere werkweek!
- Nog drie weekjes aftellen, dan heb ik weer een week vakantie. En nog maar acht weken en tot dat weekendje weg. En nog maar .. weken en dan is het alweer kerst.
- Deze week ga ik vacatures zoeken en echt eens kijken naar werk wat ik leuk vind. Dit is niet mijn droombaan.
Ik denk dat het heel realistisch is dat er momenten zijn waarop je op deze manier aan je werkweek begint. We zijn mensen met allerlei wisselende gedachten, gevoelens en behoeftes en het is een utopie om te verwachten dat je altijd, elke dag, met volledige blijdschap, voldoening, geluksgevoelens en dergelijke je taken oppakt.
Maar hoe vaak kijk jij met deze blik, naar je werkweek? Is dit af en toe, soms, regelmatig of bijna altijd? En welke impact hebben deze gedachten en gevoelens op je?
En is dat nu zo erg? Hoort dat er niet gewoon bij? Werk is ook maar gewoon werk. Je werkt om te leven, niet andersom. Werk hoeft niet altijd leuk te zijn. Je moet vooral gedisciplineerd zijn, dat is belangrijker dan motivatie. Toch?
Minder werken kan voor meer balans zorgen
In mijn werk als loopbaanadviseur, maar ook in mijn omgeving, kom ik dit regelmatig tegen: mensen die zeggen al een langere tijd iets anders te willen gaan doen. Mensen die het werk niet uitdagend vinden of weinig betekenis vinden in hun werk. Die vaak klagen over de werkomstandigheden, over een leidinggevende of veranderingen. Zij die blij zijn als de werkdag weer voorbij is en er tijd is voor het gewone leven.
Voor sommigen is het in dit soort situaties een goede keuze om minder te gaan werken. Zodat er meer balans komt in de week en de tijd voor inspanning en ontspanning elkaar beter afwisselen. Of dat er tijd en ruimte vrijkomt voor andere activiteiten die ook belangrijk zijn.
Maar lost minder werken de kern van het probleem op? Dat je er minder uren mee bezig bent zegt natuurlijk niets over de uren die je er nog wel bent. Als er zaken zijn die bij jou zorgen voor een vorm van frictie, heeft het alsnog impact op je. Of je nu vier uur of 40 uur per week werkt. Als je hier een te lange tijd mee doorgaat, zou het kunnen zijn dat die bal (die je al lang met veel inspanning onder water drukt) een keer hard naar boven schiet.
Maar, ligt de ziektewet op de loer?
Allereerst even voor de helderheid, een korte uitleg over de veelgebruikte term ziektewet..
- Heb je een (vast) dienstverband bij een werkgever? Dan krijg je, in bijna alle gevallen, als je je ziek meldt, GEEN ziektewetuitkering. Er is sprake van een loondoorbetalingsplicht van je werkgever, maximaal 2 jaar.
- Heb je geen werkgever (meer)? Dan kun je in de meeste gevallen in aanmerking komen voor een ziektewetuitkering van het UWV.
Zie ook deze link.
De zin: ‘ik zit in de ziektewet’ of ‘mijn collega zit in de ziektewet’, is meestal dan ook niet juist. Hij heeft zich ziekgemeld, maar ontvangt waarschijnlijk nog steeds zijn loon van zijn werkgever en geen uitkering.
Kiezen voor de ziektewet
Misschien heb je ook weleens gehoord van het begrip ziekteverzuim. Eigenlijk zijn ziekte en verzuim verschillende zaken en hoewel ik deze uitdrukking veel te zwart wit vind wordt het vaak zo uitgelegd: ziek zijn overkomt je, verzuim is een gedragskeuze. Dit leidt meestal tot een gevoel van onbegrip wanneer er discussie bestaat over de aard van je klachten.
Mijn visie hierop? Ik ben ervan overtuigd dat geen enkel mens de ziektewet of ziekmelden als echte oplossing ziet en daar in die zin dan ook nooit bewust voor kiest.
Ik heb wel ervaren dat er omstandigheden zijn in het werk of thuis waardoor ziekmelden voor een medewerker de enige optie lijkt. Het maakt dan eigenlijk niet uit of dit griepverschijnselen zijn of een conflict op het werk. Maar ‘de ziektewet’ is nooit een top of the list doel. Het is eerder een soort tussenoplossing, noodkreet of gewoon een wet waar je, bij medisch onvermogen om je werk te doen, aanspraak op kan maken. Zodat je weer beter kan worden.
Even terug naar zondagavond
Kijk nu eens terug naar de manier waarop jij op zondagavond naar de komende werkweek kijkt. Probeer echt eerlijk naar je houding en je gedrag te kijken;
- Hoe vaak heb je geklaagd over je werk of je werkomgeving?
- Hoe vaak heb je gezegd dat je dit werk eigenlijk niet meer wil doen?
- Hoe vaak heb je nagedacht om minder te gaan werken?
- Kun je je alle keren nog herinneren dat jij je hebt ziekgemeld? Hoe vaak is dit geweest? Hoeveel werkdagen heb je het afgelopen jaar niet gewerkt?
- Wat is dan meestal het onderliggende motief? Voelde je je ziek of speelde er naast je gezondheid ook iets anders mee?
Ondanks dat je misschien werkt voor een werkgever (of als zelfstandige voor opdrachtgevers) blijf jij zelf verantwoordelijk voor de keuzes die jij maakt. Voor de dingen die jij op een dag wel en niet doet. Waar jij elke ochtend naar toe gaat om je werk te doen.
Voorkomen is beter dan genezen
Preventie is het sleutelwoord: werkgevers en arbodienstverleners zijn druk in de weer met allerlei zaken om het ziekte- en verzuimpercentage omlaag te brengen. En gelukkig werken sommigen van hen ook toe naar een structureel gezond werkklimaat. Zowel qua fysieke (zoals meer bewegen) als mentale belasting. Het lukt helaas niet altijd om alle zaken ook echt op te lossen of te zorgen dat iedereen tevreden is. Bovendien is ook niet alles te voorkomen.
Persoonlijk vind ik dat jij de hoofdpersoon bent en blijft. Anderen kunnen dan van alles bedenken en vinden, het is aan jou hoe jij verantwoording neemt over je eigen werkzame leven. Wanneer jij frictie ervaart ten opzichte van je werk is het aan jou om te kijken hoe je hiermee om kunt en wil gaan. En aan jou om tijdig hulp te vragen of te accepteren.
Men zal je leven leiden, als jij dat toe laat
Stel je hebt op basis van bovenstaande, geconstateerd dat je niet helemaal lekker in je werk zit. Of dit nu komt door het werk zelf of door andere omstandigheden, dat maakt niet uit. Natuurlijk wil je voorkomen dat je uiteindelijk ‘in de ziektewet’ komt. Wat zou jij dan zelf kunnen doen om je situatie te veranderen of verbeteren?
7 vragen om zicht te krijgen op je werksituatie
We hebben de volgende vragen bedacht om je te helpen bij een stukje zelfonderzoek. Voor je eigen preventie. Vragen om je te helpen in te zoomen op het daadwerkelijke probleem. Is er überhaupt wel een probleem of hoef je er alleen maar anders naar te gaan kijken? En als je het wel als probleem ervaart, wat wil je er dan zelf aan doen? Soms is één stap maken al voldoende, maar dan moet je wel weten wat voor jou dan nu de meest belangrijke stap is.
Pak een groot vel papier of schrijfboekje, pennen en stiften en schrijf je antwoorden op! Dan zul je voor jezelf ervaren wat je het meeste triggert en waar je dus iets mee zou kunnen doen.
1. Ben je niet gewoon ziek?
Je kunt meedoen in de externe discussies over termen als ziek zijn of verzuim als keuze. Maar in plaats van bezig te zijn met wat ‘men’ er van denkt, begin eens bij jezelf. Kijk eerlijk in de spiegel, voel eerlijk je lijf. Ben jij op een verantwoorde manier in staat om je werk te doen en naar behoren uit te voeren? Of je nu last hebt van je rug of uitgeput bent. Kijk naar je functie, je verantwoordelijkheden en taken. Kun je deze nu uitvoeren? Nee? Wat zou je dan, in overleg met je werkgever, nu wel kunnen doen? Je ziekmelden? Of zijn er alternatieven?
2. Wat is het ene, dat alles verandert?
Het is weer zondagavond. Maar stel je nu voor dat er één ding in je situatie is veranderd, waardoor je niet opziet tegen de komende werkweek. Wat is dat ene ding? Wat kun je hiermee?
3. Wat adviseer jij een dierbare?
Stel. Je beste vriend of je broer komt naar je toe en vertelt waar hij tegenaan loopt in zijn werk of loopbaan. Zijn verhaal is exact hetzelfde als jouw verhaal. Wat adviseer jij hem om te doen? Probeer dit je echt voor te stellen. Wat zou jij een dierbare adviseren die in dezelfde situatie zit als jij?
4. Wie is er verantwoordelijk?
Aan wie ligt het eigenlijk, jouw situatie? Jouw collega? Je leidinggevende? Je partner? Jezelf? Het voelt dan bijna als een meest schuldige aanwijzen. Dat mag, maar het helpt meer om te kijken naar de meest verantwoordelijke. Niet voor het verleden maar voor het heden. Ben jij degene met de grootste verantwoordelijkheid over jouw leven nu? En zo ja, maak een brainstorm over alle keuzes die je zou kunnen maken in je situatie. En kies!
5. Heb je je al eens echt uitgesproken?
Wat zorgt bij jou voor frictie in of rondom je werk? Is het de stress? De omstandigheden? Je interesses? Je gezondheid? Als je scherp hebt voor jezelf wat er speelt, heb je deze boodschap dan al eens uitgesproken tegen de persoon die er echt toe doet? Dus niet als algemene klaagzang op verjaardagen, maar tegen je manager, de bedrijfsarts of je partner.
6. Wanneer zou je juist meer willen werken?
Natuurlijk heb je ook andere verantwoordelijkheden in je leven buiten je werk om. Maar laat die eventjes los voor de volgende vragen.
Wat zou er in jouw werk of taken moeten veranderen waardoor je juist meer zou willen werken? Hoe zou jouw week eruit moeten zien, zodat je niet minder uur wil werken maar juist meer? Dat je bij wijze van spreken volmondig ja zegt tegen een 60-urige werkweek?
7. Werk jij om te leven of leef jij om te werken?
Je hebt deze cliché-opmerking vast weleens gehoord: ‘Ik leef niet om te werken, maar werk om te leven.’ Bijna iedereen zegt dit, maar in de praktijk zien we vaak het tegenovergestelde. Hoe zie jij dit? Op welke positie zet jij je werk in je leven en handel je daar ook naar? Wat is jouw basisovertuiging over de betekenis van je werk?
Kan het zijn dat geen van beide uitdrukkingen de ‘juiste’ is omdat het één geen recht lijkt te doen aan je werk en het ander geen recht doet aan je leven. Kan het ook meer samen opgaan? Wat zou jouw alternatieve zin kunnen zijn?
Ik hoop dat je antwoorden op bovenstaande vragen inzicht hebben gegeven in je onderliggende drijfveren en behoeftes en dat het je helpt om een keuze te maken ten aanzien van je werk of de manier waarop je met je werk omgaat. Wij wensen je veel fijne zondagavonden toe!
