Het zou eenvoudig moeten zijn om tussen twee ledlampjes te kiezen van nog geen vijf euro. En toch kon ik niet kiezen. Moet ik voor de 1 watt of de 2 watt versie gaan? En hoe zit het met de felheid? Zou de kleur hetzelfde zijn?
Het ging hier om lampjes voor nog geen vijf euro. Waarom had ik dan zoveel moeite met kiezen? Terwijl ik de verschillende eigenschappen secuur met elkaar vergeleek schoot me iets te binnen over keuzestress.
Ik was aan het maximaliseren.
We willen allemaal graag goede keuzes maken. Daarbij kiezen we soms voor goed genoeg, maar vaak willen we meer dan dat. We willen de beste keuze maken. Dit gedrag noemen we maximaliseren en is een belangrijke indicator voor keuzestress.
Maar, niet iedereen maximaliseert. Er zijn logische situaties denkbaar waarin je streeft naar een goede keuze. Maar in sommige gevallen levert deze houding echt stress op en kost het onnodig veel tijd en energie. Daarom staan we stil bij deze vraag: ben jij een maximizer of een satisficer?
Maximizers en satisficers? Wat zijn dat?
De termen maximizer en satisficer komen uit het boek The Paradox of Choice van Barry Schwartz. Deze termen vertellen ons iets over hoe we globaal genomen tot een keuze komen.
Schwartz ontdekte dat er grofweg twee soorten beslissers zijn: de maximizers en de satisficers.
Wat is een maximizer?
Een maximizer wil (bijna altijd) graag het beste van het beste. Maximizers zijn vastberaden in het maken van de beste keuze, voelen hier vaak ook druk bij en besteden daar veel tijd, aandacht en energie aan. En een maximizer wil niet de verkeerde keuze maken.
Maximizers:
- Vergelijken meer opties.
- Twijfelen langer voordat ze kopen.
- Vergelijken hun keuze met anderen.
- Besteden meer tijd aan hypothetische alternatieven.
- Voelen zich minder positief over hun beslissing.
- Koesteren minder positieve gebeurtenissen.
- Blijven langer nadenken over verkeerde beslissingen.
- Hebben meer tijd nodig om te herstellen als er iets vervelends is gebeurd.
Wat is een satisficer?
Een satisficer vindt goede keuzes ook belangrijk, maar gaat daarin niet tot het uiterste. Hij/zij neemt minder moeite om alle opties te verzamelen en te vergelijken en neemt sneller genoegen met genoeg.
Satisficers:
- Vergelijken minder opties.
- Nemen sneller een beslissing.
- Vergelijken hun keuze niet met anderen.
- Denken niet of minder na over hypothetische alternatieven.
- Zijn meer tevreden met hun keuze.
- Ervaren gebeurtenissen als positiever.
- Vergeten verkeerde beslissingen snel.
- Hebben weinig tijd nodig om te herstellen als er iets vervelends is gebeurd.
Maximizers zijn minder gelukkig
Wat is er mis met de beste keuze? Op zichzelf niets. Je kunt heel tevreden zijn met de voor jou beste keuze. Maar er is een sterke correlatie tussen hoe graag iemand de beste keuze maakt en hoe ontevreden iemand is met de uiteindelijke beslissing.
Als je doel is om de beste keuze te maken, zul je je niet op je gemak voelen bij de compromissen die je worden opgelegd door de beperkingen van de realiteit.
Barry Schwartz
Zo blijkt dat maximizers objectief gezien dan wel de betere keuze maken, maar zich daar subjectief gezien slechter over voelen.
Met andere woorden: maximizers besteden meer tijd aan het kiezen en kiezen ook beter, maar zijn minder gelukkig met hun keuze.
Waarom dat zo is weet ik niet exact. Ik kan me zo voorstellen dat wanneer je lang bezig bent met een analyse op je keuze, je allerlei voordelen ziet, maar niet alle voordelen kan kiezen.
Als je alles op een rij zou zetten, zal je waarschijnlijk ontdekken hoeveel concessies en compromissen de ontwerper van het product heeft moeten maken. Niet alles kan in één product samenkomen. En daarom ben jij ook genoodzaakt om zelf concessies te doen. In een zekere zin is onwetendheid (en bijvoorbeeld een keuze maken op een aantal basic randvoorwaarden) een zegen.
Ben ik dan een maximizer?
Nu zijn we allemaal op bepaalde terreinen in ons leven maximizers en satisficers. We leggen ons allemaal wel eens neer bij een keuze en op andere momenten willen we perse het beste van het beste.
Voornamelijk wanneer beslissingen meer gevolgen (lijken te) hebben is de kans op maximaliseren groter.
Mijn ervaring is dat ik maximaliseer wanneer mijn betrokkenheid hoog is. Daar zit meteen wel een addertje onder het gras. Want een hoge betrokkenheid betekent niet perse dat ik ook volledige invloed heb op de uitkomst.
Ook bij beslissingen die voor mij erg kostbaar zijn omdat ze veel geld of tijd kosten neem ik de tijd om te beslissen.
Zo denk ik vaak weken na over de aanschaf van een nieuwe jas of elektronica, ben ik kritisch over keuzes met milieu impact en kostte het kiezen van een website pakket ook veel tijd. Deze beslissingen zijn voor mij op dagelijks niveau belangrijk, en omdat de keuzes impact hebben voor de lange termijn denk ik er vrij lang over na.
Maar ondanks alle afwegingen in productkeuzes en algemene beslissingen, is de beste keuze sowieso een illusie.
De beste keuze is een illusie
Elke beslissing die we nemen, en specifiek vooral ieder product dat we kopen, geeft ons drie voordelen:
- Het instrumentele voordeel
- Het expressieve voordeel
- Het psychologische voordeel
Het product zelf helpt ons om iets te doen (instrumenteel), het product is een uiting van wie we willen zijn (expressief) en/of het product geeft ons een bepaald gevoel (psychologisch).
Maar, elke keuze en ieder product vraagt uiteindelijk een concessie. De snelste is niet de goedkoopste, de zuinigste niet de snelste en de uitgebreidste niet altijd de bruikbaarste.
De natuur heeft overal een limiet op gezet. Tijd, geld en grondstoffen zijn beperkt. We moeten dus altijd ‘trade-offs’ maken; kiezen voor het ene ten koste van het andere.
Zal ik je een geheim verklappen? Slechte keuzes en slechte producten bestaan eigenlijk niet meer. We leven in een tijd met zulke hoge standaarden dat verkeerde keuzes maken (en dan doel ik met name op producten) vaak niet echt kan in de zin dat het je vrijwel altijd een voordeel oplevert. Het wil natuurlijk niet zeggen dat elke keuze even duurzaam is.
Minder maximaliseren: hoe doe ik dat?
Er is in deze wereld zoveel te kiezen als het gaat om producten, banen, wat je wel en niet doet, hobby’s etc. etc. dat we door het bos de bomen niet meer zien. En neem van mij aan, al die bomen één voor één inspecteren, helpt je echt niet verder.
Herken jij je (sterk) in de maximizer? Dan heb ik een paar tips voor je.
- Weet wanneer je maximaliseert
- Wees lief voor jezelf
- Kies voor minder
1. Weet wanneer je maximaliseert
Minder maximaliseren begint met inzicht: op welke terreinen merk je dat je het maken van de beste keuze belangrijk vindt?
Pak een pen en papier en maak een lijstje met alle keuzes of situaties waarin jij maximaliseert. Waarin streef jij naar hele goede of allerbeste keuzes?
Omcirkel vervolgens de situaties waarbij je je het meeste comfortabel voelt om te oefenen met ‘voor goed genoeg’ te kiezen.
2. Wees lief voor jezelf
Probeer met compassie naar jezelf te kijken. Je bent echt niet gek, je wil gewoon het beste. Maar dit willen levert je misschien niet altijd het voordeel op waar je zo op hoopt.
Probeer te accepteren dat gewoon goed meestal goed genoeg is en neem het jezelf niet kwalijk als je eens een verkeerd gerecht bestelt of schoenen hebt gekocht die niet fijn zitten.
In een zekere zin kun je zeggen dat we de uitkomst zijn van onze beslissingen omdat onze beslissingen ons vormen. Maar dat betekent niet dat een slechte of minder goede keuze jou een slecht persoon maakt. Het bepaalt niet wie je bent/je identiteit.
Focus op wat wel goed is aan de gemaakte beslissing of zie elke keuze, ongeacht het resultaat, als een waardevolle ervaring. Zo kun je meer geluk ervaren.
3. Kies voor minder
Belangrijker om je gevoelens van stress te verminderen is niet de keuze die je maakt maar de manier waarop je de keuze maakt.
Verspil niet je kostbare beslissingsenergie, maar probeer dingen te standaardiseren, maak keuzes binnen een kader of kies voor minder spullen.
Verminder bijvoorbeeld het aantal opties wat je in overweging neemt door jezelf een grens te stellen. Heb je een nieuwe tas nodig? Kies dan maximaal 3 soorten uit die je met elkaar vergelijkt en maak een keuze. Ben je op zoek naar een wasmachine? Bepaal dan 3-5 criteria die voor jou het belangrijkste zijn en kies gewoon 1 uit die voldoet aan die criteria.
Blijf niet eindeloos vergelijken met alle unieke voordelen die je vervolgens in je zoektocht tegenkomt. Schrijf je criteria daarom van tevoren op, want in je zoektocht kom je veel ‘unieke’ voordelen tegen om tot een aankoop aan te zetten. En zo wordt je criteria lijst alleen maar langer en het maken van een keuze lastiger.
Probeer ook om in de goed genoeg gebieden uit punt 1 je keuze wat vrij te laten. Lukt het je en voel je je meer comfortabel? Pas het dan toe op gebieden waar je keuzes maken nog wel moeilijk vindt.
Conclusie
We zijn allemaal op bepaalde vlakken maximizer. Daar is niets mis mee. Er zijn nu eenmaal veel keuzes te maken en soms wil je gewoon een goede keuze maken.
Maar, heb je hier veel mee te maken, maakt dat je ongelukkig en loop je hier echt in vast? Dan kun je misschien wel wat hulp gebruiken.
Waarom is het voor jou zo belangrijk de goede keuze te maken? Hoe erg is het als je een keer een gemiddelde keuze of een ‘verkeerde’ keuze maakt? Bespreek het met je partner of met een goede vriendin. Door te delen kun je hopelijk ervaren dat goed genoeg je meer geluk geeft.
Tot slot is het goed om te weten dat onze leeftijd en fase meespeelt in de mate waarin we maximaliseren. Naarmate we ouder worden neemt de kans op maximaliseren af en vinden we steeds vaker voldoening in goed genoeg.
Tip: Het boek The paradox of choice (in het Nederlands: de keuzeparadox) is een aanrader voor wie minder keuzestress wil gaan ervaren.
