Als je mij jaren geleden had gevraagd of ik ooit een compostbak zou kopen, had ik je raar aangekeken. Die dingen zien er lelijk uit en bovendien stinken ze enorm. Ik zag er echt het nut niet van in –eigenlijk was het gewoon geen optie. In mijn hoofd was composteren iets voor mensen die buitenaf wonen, op een boerderij ofzo. Niet voor een gemiddelde stadswoning met een behoorlijk stenen tuintje.
Nu vraag je je misschien af wat er tussen nu en toen is gebeurd. Want in augustus van 2020 vierden we het 1-jarig bestaan van onze compostbak. Ha, hij is er dus toch gekomen. En ik zal je zeggen: het voelt nu zo normaal dat ik mij niet meer kan voorstellen dat ik ooit allerlei bezwaren had.
Wil je weten of composteren ook iets is voor jou? Ik neem je mee in onze ervaring.
Beginnen met composteren: minder afval
Steeds meer mensen zijn zich bewust van hun persoonlijke afvalproductie en de verwerking ervan. Nu zijn we al een tijdje onderweg met het minderen in plastic en meer verpakkingsvrij boodschappen doen, maar aan ons GFT-afval dachten we niet echt.
We eten veel groente en fruit en in onze wijk worden geen groene containers aangeboden waardoor het bij het restafval belande. Maar dat is eigenlijk jammer want zo gaan veel bruikbare grondstoffen verloren. Daarnaast proberen we het afval wat ons huis verlaat stap voor stap terug te brengen.
Daarnaast zat ons bakje restafval altijd erg snel vol en begon rottend fruit of groenteresten te ruiken en trok het veel fruitvliegjes aan.
Een hele praktische afweging dus! En het scheelt ons zoveel vuilniszakjes! Ik denk dat we sinds de aanschaf van de compostbak nog niet eens 1 keer per week ons restafval vol hebben. En voor de beeldvorming, dat is een prullenbak van slechts 12 liter.
Wat is composteren?
Composteren is het afbreken van tuin- en keukenafval tot een humusachtige stof die je kunt gebruiken om de tuingrond te verrijken. Tijdens het composteren breken bacteriën en schimmels het fruit en groente af en zetten dit om in voeding. De energie die daarbij wordt opgewekt wordt omgezet in warmte, waarbij de temperatuur oploopt tot 60 °C zodat ziektekiemen en onkruidzaden dood gaan.
Natuurlijk dachten we dat composteren ook super duurzaam is. Na wat research kwamen we er al snel achter dat dit niet per se het geval is. Wanneer je het op de juiste manier doet is het wel milieuvriendelijk, scheelt het natuurlijk in afval, bespaar je energie en heb je een natuurlijke bodemverbeteraar voor je tuin.
Maar of het per se beter is dan grootschalige GFT-verwerking, dat is maar de vraag en niet echt goed te meten. En wanneer je op een verkeerde manier composteert ontstaan er broeikasgassen, wat weer niet echt milieuvriendelijk is…
Daarom hebben we afgesproken om een relatief basic compostbak te kopen en deze te proberen, maar wanneer het niet goed zou werken of niet beviel, we het weer zouden verkopen.
De aankoop: vat, bak of hoop
Wij gingen op zoek naar een compostbak en kwamen erachter dat de begrippen compostbak of compostvat verschillend gebruikt worden. Bij de ene site is een bak zonder deksel en een vat met. Bij de andere weer andersom.
Voor ons was het een belangrijke voorwaarde dat de bak er acceptabel uit zou zien en dat het niet te open was waardoor je alles ziet liggen of kan ruiken! Dus daarmee viel de composthoop al af:).
Het was nog wel een behoorlijke zoektocht, waar op te letten qua materiaal, grootte en qua praktisch gebruik. En dan dus die buitenkant. Wanneer je er iedere dag tegenaan kijkt, moet het er wel enigszins netjes uitzien – vind ik.
Het is handig je even te verdiepen in de verschillende vormen van compostsystemen. Gesloten, deels open of volledig open. Dit hangt helemaal samen met de ruimte die je beschikbaar hebt, waar je de bak voornamelijk voor gebruikt en hoeveel GFT- afval je verwacht te hebben.
Uiteindelijk vonden we een eenvoudige en betaalbare bak van 260 liter, met een prima design. Dit is een prima formaat voor een gemiddeld huishouden. Ondanks dat wij met 2 personen zijn, eten we meer dan gemiddeld groente en fruit. Toch heeft de bak nooit echt vol gezeten. Het zakt telkens voldoende in, zelfs wanneer we een flinke lading tuinafval erin stoppen. Qua inhoud is 260 liter voor ons dus prima. En dat valt qua formaat reuze mee. De bak is 60x60x80 centimeter.
Wat je wel mee moet wegen is hoeveel bruin (tuinafval) je verwacht. Wij hebben een klimop in de tuin, maar verder weinig tuinafval. Wanneer je dit juist wel hebt, kan ik mij voorstellen dat een grotere bak nodig is.
Het gebruik: een verdwaalde citrusschil
Ergens is het super simpel. Je gooit je GFT afval niet meer in de prullenbak maar in de compostbak buiten. Wij hebben gelukkig een goede plek gevonden vlakbij de achterdeur. Het kost ons daarom weinig moeite om het afval weg te gooien. Wanneer je telkens achterin je tuin moet zijn kan het een optie zijn om een klein bakje op het aanrecht te zetten zodat je het eerst verzamelt en alleen aan het einde van de dag de resten weggooit.
Zoals al even genoemd is het wel van belang op de juiste manier te composteren. In de basis betekent dit zorgen voor een goede doorluchting en voldoende zuurstof. Daarnaast is variatie in de hoop nodig. Het afwisselen van verschillende type GFT afval (nat en droog, bruin en groen, klein en groot) zorgt uiteindelijk voor een beter rottingsproces.
Daarnaast zijn er tal van lijsten beschikbaar wat je WEL kan composteren en wat niet. Het is handig dit even goed te bekijken en dan vooral de NIET-lijst te onthouden. Zo hebben we zelf ervaren dat de schil van een sinaasappel of mandarijn niet goed verteerd en het rottingsproces in de weg staat. Verrassend vond ik dat bijvoorbeeld eierschalen er dan wel weer in kunnen.
Composteren: veel werk?
Af en toe is het nodig om de boel flink om te gooien. Dan prikt Remco er met een compostpook ‘gaten’ in en gooit de boel om. Ook is het belangrijk om de lagen met groen afval goed af te wisselen met bruin afval en te zorgen dat er voldoende zuurstof in de bak komt. Doe je dit niet, dan gaat de composthoop stinken.
Wanneer wij onze klimop snoeien bewaren we dit vaak op een aparte plek om het in de periode erna geleidelijk aan in de compostbak te gooien en zo voldoende afwisseling te behouden, ook in de winterperiode.
Klinkt dit alles als veel werk? Misschien wel, maar dat valt voor ons in de praktijk reuze mee. In het begin is het natuurlijk even wennen en heb ik Remco meer dan eens gevraagd of iets wel of niet in de bak kan. In het algemeen komt het er op neer dat je al je groente (behalve citrusvruchten dus) in de bak kunt gooien en dit af en toe afwisselt met takken en bladeren.
Het vraagt wel een bewuste actie omdat je milieuvriendelijke daad bij verkeerd composteren wat minder milieuvriendelijk is dan je had bedacht.
De geurtest: de compostbak ruikt niet
Een van de meest gehoorde argumenten, en degene die ik als eerste noemde toen Remco met het composteer idee kwam, is de geur. Ik had er echt geen zin in dat ik in de zomer omringt zou worden door een geur van rottend fruit. En ik ben nogal gevoelig voor geurtjes!
Een paar maanden na aanschaf was ik nog steeds positief. Maarja, het was toen inmiddels al najaar. Niet echt representatief qua warmte en dus eventuele nare luchtjes.
Nu zal het je niet ontgaan zijn dat het deze zomerperiode nogal heet is geweest in Nederland. Een fikse hittegolf en onze compostbak stond wekenlang behoorlijk te branden in de zon.
Geen één keer heb ik in de tuin gezeten en iets geroken. Wanneer ik afval erin gooide viel het mij wel op dat het iets sterker rook dan eerder. Maar wanneer het deksel dicht was had ik hier totaal geen last van. Ondanks dat er op verschillende plekken luchtgaten in zitten.
Onze bak is met vlag en wimpel voor deze ultieme geurtest geslaagd.
Onverwachte voordelen: van compostbak naar pompoenen
Een van de redenen om je groente-, fruit- en tuinafval te composteren is dat je zo een natuurlijke bemesting creëert voor je tuin. Doordat we veel groente en fruit eten kunnen we met het composteren op dit punt een eigen kringloop creëren. Best handig nu we inmiddels behoorlijk wat planten en bloemen in onze tuin hebben. Het duurt ongeveer 3 maanden tot een jaar voordat je goede compost hebt. Onze eerste lading was na ongeveer 9 maanden klaar.
Een tijdje na het composteren van onze eerste lading werden we flink verrast met een grote plant tussen onze vlinderstruiken. Ik wilde hem weghalen maar Remco drong erop aan om hem te laten staan om te kijken wat er zou gebeuren. Wat bleek? Een heuse pompoenplant in onze tuin. En nogal een grote ook! Uiteindelijk liggen er nu 3 super mooie pompoenen, klaar om geoogst te worden. Een paar pompoenpitten uit het compost zorgden dus voor een verrassende wending in de tuin :).
Beginnen met composteren: neem deze 5 tips mee
Er zijn natuurlijk heel veel tips te geven wanneer je wilt beginnen met composteren. Neem in ieder geval deze 5 mee en de rest vraagt verder onderzoek, afhankelijk van jouw persoonlijke situatie en afwegingen;
1. Begin klein
Zoals met veel veranderingen of keuzes is het handig om niet te ingewikkeld en groots te denken. Voor een redelijk gemiddeld huishouden vraagt composteren echt niet veel en hoeft je bak niet heel groot te zijn. Verdiep je eens in de wijze waarop GFT nu verwerkt wordt in jouw wijk en maak een afweging of composteren voor jou voordelen heeft. De hoeveelheid groente- en fruitafval die je produceert en de hoeveelheid tuinafval zijn ook bepalend. Dit zou je kunnen testen door eens bij te houden hoeveel groente- en fruitafval je weggooit per week.
2. Zoek een goede plek
Overal zul je lezen dat het belangrijk is om een goede plek te kiezen voor je bak of vat. Dit heeft te maken met de weersomstandigheden maar ook met de bodem. En praktisch gezien is het natuurlijk fijn dat het wel toegankelijk is om je spullen in te gooien. Een handige tip is om de bak zo neer te zetten dat deze ochtendzon vangt en al lekker snel opwarmt.
Kijk dus of je wel een goede plek hebt of kan creëren in je tuin voor een compostbak. Is dat niet het geval, dan zou je kunnen kijken of een gewone groene container (als jouw gemeente dit heeft) niet beter is.
3. Koop je een bak of vat, koop dan ook een pook!
We kwamen er na de eerste weken achter dat het toch echt wel handig is een compostpook te kopen. Wij dachten dat het prima met een stok zou kunnen, af en toe de boel omgooien. Maar dit bleek lastiger dan verwacht. Met een compostpook prik je in het afval en draait de hoop dan een kwartslag zodat er grote zuurstofgaten ontstaan. Het voelde eerst overbodig, maar is echt wel een aanrader omdat je daardoor sneller en beter composteert.
4. Een WEL/NIET lijst
Aan het begin is het wel even wennen wat wel en niet in de bak kan. Zo kan gekookt eten er bijvoorbeeld niet in net als vlees, vet en brood. Er zijn verschillende lijstjes online te vinden, bijvoorbeeld bij milieucentraal.nl. Het kan handig zijn aan het begin even een exemplaar op te hangen in je keuken, zodat het goed in het zicht is.
5. Waarom wil je composteren?
Vraag je ook even kritisch af waarom je zou beginnen met composteren. Wij hebben er zelf voordelen van ervaren maar wanneer je de bemesting niet gebruikt of het rottingsproces niet voldoende stimuleert (met lucht, water, afwisseling in afval etc. etc.) is het minder milieuvriendelijk dan je misschien dacht. Wil je duurzame keuzes maken? Dan kan het zijn dat composteren niet bovenaan jouw lijstje hoeft te staan en dat er andere stappen te maken zijn die effectiever zijn. Denk aan:
–Minder voedsel verspillen
-Überhaupt afval scheiden
-Stoppen met single – use plastic producten
–Hergebruiken van producten
–Duurzame kledingkeuzes